Kan je ontzuren met een alkalisch dieet?
Ontdek wat een alkalisch (alkaline, basisch) dieet inhoudt en of bepaalde voedingsmiddelen je lichaam ontzuren.
Het alkalisch (Engels: alkaline) dieet, ook wel basisch dieet of zuur-base dieet genoemd, is niet zozeer een dieet dat ontwikkeld is voor afvallen.
Het is gebaseerd op het idee dat je ‘zure’ voedingsmiddelen vervangt door ‘basische’ producten.
Daardoor zou je je lichaam ontzuren, waardoor de pH-waarde (zuurtegraad) van je lichaam op orde blijft. Verzuring van je lichaam zou namelijk allerlei gezondheidsklachten geven.
In dit artikel leggen we uit wat het alkalisch dieet inhoudt en kijken we of dit dieet nu werkt of onzin is.
Inhoud van dit artikel
1. Wat betekent je lichaam ontzuren?
Iedere vloeistof of product dat water bevat, heeft een bepaalde zuurtegraad.
Die wordt uitgedrukt in pH-waarde en varieert tussen de 0 en 14.
Een waarde van 7 is neutraal. Beneden de 7 spreek je van zuur en boven de 7 van basisch.
Een ander woord voor basisch is alkalisch (in het Engels: alkaline).
pH waarde in je bloed
Ook in je lichaam heb je allerlei vloeistoffen met een bepaalde pH-waarde, zoals zweet, speeksel, urine, bloed en maagsap.
Maagsap is bijvoorbeeld heel zuur (pH waarde van 1 – 1,5), wat nodig is om voedsel te verteren en af te breken.
Maar ook je bloed heeft een bepaalde pH-waarde.
Het is belangrijk dat deze neutraal en in balans blijft, want een ph-waarde lager dan 6,8 (acidose) of boven de 7,8 (alkalose) zijn levensbedreigend.
Je lichaam heeft dan ook allerlei ingebouwde mechanismen en buffers die er voor zorgen dat de pH-waarde van je bloed tussen de 7,3 en 7,4 blijft (1).
Mechanismen voor het ontzuren van je bloed
Je zou kunnen zeggen dat je lichaam een soort ‘sponsjes’ heeft die helpen het teveel aan zure deeltjes in je bloed op te nemen en via je urine en ademhaling af te voeren (2).
Ook je botten spelen een rol bij het neutraliseren van een te hoge zuurtegraad van je bloed. Botten bevatten zogenaamde alkalische zouten, die worden aangesproken bij een te hoge zuurgraad (3).
Mechanismen voor het minder basisch maken van je bloed
Wanneer je bloed juist te basisch wordt, treedt je ‘afgifteloket’ in werking en worden er zure deeltjes aan je bloed afgegeven (2).
Je lichaam is heel goed in staat om het zuur base balans in je bloed in stand te houden. Je bloed-pH kan wel te hoog of te laag worden, maar als dat zo is, dan is er sprake van een ernstige medische aandoening.
2. Alkaline dieet en ontzurende voeding
Het alkalische dieet gaat er van uit dat allerlei factoren, zoals stress, roken, bepaalde medicijnen en bepaalde voeding, de pH-waarde van je lichaam en je bloed kunnen verlagen.
Met andere woorden: ze zorgen ervoor dat je verzuurt.
Dit is niet te voorkomen, maar je kunt het wel verminderen. Bijvoorbeeld door producten te eten die basisch zijn.
Reststoffen
Het idee bij voeding is dat wanneer dit in je lichaam verbrand wordt, er reststoffen achterblijven.
Deze reststoffen kunnen neutraal, zuur of basisch zijn, afhankelijk van het voedingsmiddel.
Wanneer je veel voedingsmiddelen nuttigt die zure reststoffen opleveren, kan je eigen lichaam dit niet meer goed wegwerken. Waardoor deze reststoffen in je lichaam worden opgeslagen.
Met mogelijk diabetes, jicht en reuma als gevolg.
pH-waarde van urine
Volgens aanhangers van het dieet zegt de pH-waarde van je urine iets over je zuurbelasting.
Die kun je zelf vaststellen, door op verschillende momenten van de dag en meerdere dagen achter elkaar met een pH-stripje de zuurgraad van je urine te meten.
De uitkomst van de gemiddelde pH-waarden van 3 opeenvolgende testdagen betekent dan het volgende:
| Gemiddelde pH-waarde | Betekenis |
|---|---|
| Tussen 6,5 en 7,3 | Geen noemenswaardige zuurbelasting |
| Tussen 5,5 en 6,5 | Middelmatige zuurbelasting |
| Tussen 4,5 en 5,5 | Hoge mate van zuurbelasting |
Bij een alkalische leefstijl vermijd je verzurende factoren en voeding zoveel mogelijk en kies je voor een basisch tegenwicht. Dit bereik je door te kiezen voor ontzurende voedingsmiddelen.
Verzurende voeding
Het is niet automatisch zo dat voedingsmiddelen die zuur smaken, zoals een citroen, ook verzurend zijn.
Een voedingsmiddel is verzurend, wanneer het in je lichaam zure reststoffen achterlaat.
Dat zijn voedingsmiddelen die veel eiwitten, fosfaten en zwavel bevatten. Zoals:
- Vlees
- Kip
- Vis
- Melk en andere zuivel
- Eieren
- Granen
- Koffie
- Koolzuurhoudende dranken
- Alcohol
Omdat granen vermeden moeten worden, is brood ook niet toegestaan.
Ontzurende (alkalische, basische) voeding
Basische voedingsmiddelen bevatten veel van de mineralen calcium, magnesium en kalium.
Vooral de volgende groepen vallen daaronder:
- Groenten en fruit
- Kruiden
- Noten en zaden
- Aardappelen
- Paddenstoelen
- Spruiten en kiemsoorten
Overigens bestaan er verschillende tabellen met verzurende en basische producten en zijn de richtlijnen soms tegenstrijdig.
Koffie bijvoorbeeld valt volgens sommigen onder de ‘verboden’ producten. Terwijl anderen juist zeggen dat het licht-basisch is.
3. Ontzurende kruidenthee
Naast ontzurende voedingsmiddelen, zijn er ook diverse merken ontzurende kruidenthee op te markt.
Die bestaan uit veel verschillende kruiden en bevatten geen theïne (zeg maar wat cafeïne in koffie is).
De kruiden in deze ontzurende thee zouden zuiverend zijn en zo een gezonde bloedsomloop ondersteunen en overtollige zuren verwijderen. Het helpt ook om de blaas, lever en nieren te reinigen.
Er is wel veel onderzoek gedaan naar het effect van kruidenthee op bijvoorbeeld afvallen en diabetes type 2 (4).
Maar naar ons weten zijn er geen wetenschappelijke studies die aantonen dat ontzurende kruidenthee werkt.
Dat neemt niet weg dat het drinken van kruidenthee sowieso gezond is en helpt bij het binnenkrijgen van voldoende vocht.
4. Alkalisch water
Je kunt ook speciaal alkalisch water kopen. Alkalisch water heeft een pH van 8,8 of hoger. Hoe zinvol is het kopen en drinken van alkalisch water?
Veel water dat in flessen te koop is, heeft een pH-waarde lager dan 7.
Een lage zuurtegraad van water is wel eens in verband gebracht met het ontstaan van nierstenen.
Een studie onder meer dan 1000 mensen liet echter geen verband zien tussen de pH-waarde van drinkwater en het voorkomen van nierstenen (5).
Heeft alkalisch water zin?
De kwantiteit (hoeveelheid) water lijkt belangrijker te zijn voor een goede gezondheid, dan de kwaliteit (bijvoorbeeld de pH waarde) (5).
Bovendien moet de zuurgraad van ons Nederlandse kraanwater wettelijk tussen de 7 en 9,5 liggen. Kraanwater in Nederland is dus van zichzelf al basisch (alkalisch) (6).
Speciaal alkalisch water aanschaffen om je lichaam te ontzuren, lijkt dus geen meerwaarde te hebben boven het drinken van (voldoende) kraanwater.
Tenzij je last hebt van reflux (zure oprispingen), want dan kan alkalisch water wel een gunstig effect hebben (7).
5. Werkt een alkalisch dieet of is het onzin?
Of een alkalisch dieet nu werkt of onzin is, is best een omstreden onderwerp.
Waar wetenschappers het in ieder geval wel over eens zijn is dat voeding niet de pH-waarde van je bloed kan veranderen.
En dat is maar goed ook, want we zagen al dat een te hoge of te lage pH-waarde van je bloed heel gevaarlijk is. Om die reden is je lichaam heel goed in staat om het zuur-base evenwicht in je bloed te handhaven.
Voeding kan wel de pH-waarde van je urine beïnvloeden. De gemiddelde pH van de urine is 6,0. Maar deze kan variëren van 4,5 tot 8,0 (2).
Veel vlees eten kan bijvoorbeeld leiden tot een zure pH-waarde van je urine.
Is dat erg?
Alkalisch dieet en chronische aandoeningen
In de wetenschap wordt de afkorting PRAL (Potential Renal Acid Load) gebruikt om aan te geven in welke mate een voedingsmiddel verzurend is en een beroep doet op je nieren.
In vlees zit veel eiwit en de PRAL van eiwitrijk voedsel is hoog. Ons westerse eetpatroon bestaat over het algemeen uit veel vlees en weinig groente en is dus hoog in PRAL.
Dat westerse dieet is in verband gebracht met verschillende chronische verstoringen. Zoals insulineresistentie, diabetes, een hoge bloeddruk, chronische nierstenen, botontkalking en verminderde spiermassa.
Hoewel een alkalisch dieet dat weinig eiwitten bevat wel gunstige effecten lijkt te hebben bij mensen met chronische nierstenen (8), is de wetenschap er nog niet uit of chronische aandoeningen verklaard kunnen worden door verzuring als gevolg van voeding.
En ook niet of ze verholpen kunnen worden door het toevoegen van alkalische voedingsmiddelen of supplementen (9, 3, 10).
Alkalisch dieet en kanker
Er wordt wel beweerd dat kankercellen alleen kunnen groeien in een zure omgeving.
Een alkalisch dieet zou de groei van kankercellen dus kunnen afremmen.
En hoewel het waar is dat kankercellen sneller groeien in een zure omgeving, ze kunnen ook groeien in weefsels met een neutrale of zelfs alkalische pH-waarde.
De relatie lijkt dus eerder andersom: kankercellen groeien niet in een zure omgeving, ze creëren deze zure omgeving zelf (11).
We zagen ook al dat voeding niet de pH-waarde van je bloed kan beïnvloeden.
Er is dan ook geen wetenschappelijk bewijs voor de relatie tussen verzurende voeding en kanker (12, 13).
6. Conclusie
Een alkalisch dieet is in principe geen ongezond voedingspatroon. De nadruk ligt op het eten van veel groenten, fruit en andere natuurlijke en onbewerkte plantaardige voedingsmiddelen.
Terwijl ‘fabrieksproducten’, koffie, alcohol en dierlijke producten zoveel mogelijk worden vermeden.
Een alkalisch dieet levert zo veel gezonde voedingsstoffen en geen geraffineerde suiker.
Er lijkt echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor het effect van een alkalisch dieet volgen en speciale alkalische producten op het ontzuren van je lichaam.
In onze programma’s vormen veel groenten en onbewerkte, natuurlijke producten ook de basis.
Daarnaast zijn onze recepten zorgvuldig uitgebalanceerd en bevatten ze weinig koolhydraten en optimale hoeveelheden gezonde vetten en eiwitten.
Wil je weten welke voedingsmiddelen de basis vormen in onze filosofie? Vraag dan hier gratis Jaspers boodschappenlijst aan.
Wat vond je van dit artikel?
- Hamm, L. L., Nakhoul, N., & Hering-Smith, K. S. (2015). Acid-Base Homeostasis. Clinical journal of the American Society of Nephrology : CJASN, 10(12), 2232–2242.
- Clancy, J., & McVicar, A. (2007). Short-term regulation of acid-base homeostasis of body fluids. Br J Nurs. Sep 13-27;16(16):1016-21.
- Frassetto, L., Banerjee, T., Powe, N., & Sebastian, A. (2018). Acid Balance, Dietary Acid Load, and Bone Effects-A Controversial Subject. Nutrients. Apr 21;10(4):517.
- Poswal, F.S., Russell, G., Mackonochie, M., MacLennan, E., Adukwu, E.C., Rolfe, V. (2019). Herbal Teas and their Health Benefits: A Scoping Review. Plant Foods Hum Nutr. Sep;74(3):266-276.
- Mitra, P., Pal, D.K., & Das, M. (2018). Does quality of drinking water matter in kidney stone disease: A study in West Bengal, India. Investig Clin Urol. May;59(3):158-165.
- Drinkwaterbedrijf Vitens. Topic: veelgestelde vragen; wat is zuurgraad. Geraadpleegd Juli 2021.
- Koufman, J.A., & Johnston, N. (2012). Potential benefits of pH 8.8 alkaline drinking water as an adjunct in the treatment of reflux disease. Ann Otol Rhinol Laryngol. Jul;121(7):431-4.
- Passey, C. (2017). Reducing the Dietary Acid Load: How a More Alkaline Diet Benefits Patients With Chronic Kidney Disease. J Ren Nutr. May;27(3):151-160.
- Della Guardia, L., Roggi, C., & Cena, H. (2016). Diet-induced acidosis and alkali supplementation. Int J Food Sci Nutr. Nov;67(7):754-61.
- Bonjour, J.P. (2013). Nutritional disturbance in acid-base balance and osteoporosis: a hypothesis that disregards the essential homeostatic role of the kidney. Br J Nutr. Oct;110(7):1168-77.
- Martínez-Zaguilán, R., Seftor, E.A., Seftor, R.E., Chu, Y.W., Gillies, R.J., & Hendrix, M.J. (1996). Acidic pH enhances the invasive behavior of human melanoma cells. Clin Exp Metastasis. Mar;14(2):176-86.
- Robey, I.F. (2012). Examining the relationship between diet-induced acidosis and cancer. Nutr Metab (Lond). Aug 1;9(1):72.
- Fenton, T. R., & Huang, T. (2016). Systematic review of the association between dietary acid load, alkaline water and cancer. BMJ open, 6(6), e010438.
Meer
Deel dit bericht
Lees ook eens
Top artikel
Afgelopen week kregen we een geweldig bericht binnen van Mariëlle. Vier maanden geleden ging Mariëlle aan de slag met de Zomer Slank Challenge, gevolgd door Bodyhappiness en het...
Top artikel
Keto dieet: waar is het goed voor en waar moet je op letten? Inclusief overzichten wat je wel en niet mag eten en een voorbeeld weekschema.
Ervaringen
Als Ditty het kan, kan jij het ook!
Ervaringen
Als Margot het kan, kan jij het ook!
Gezond eten
Gembershots: hoe gezond zijn ze?
Afvallen
Weg met de zomerkilo’s
Reacties (21)
Hier kan je discussiëren over dit artikel, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen. Lees vooral even onze huisregels en veelgestelde vragen