Obstipatie: symptomen, oorzaken en behandeling
Obstipatie is een kwaal waar veel mensen regelmatig last van hebben. Het kan flink wat ongemak en (buik)pijn veroorzaken. In dit artikel lees je wat de wetenschap zegt over obstipatie en wat je eraan kunt doen.
Poepen, ontlasting of stoelgang; het is een onderwerp waar we het meestal niet uitgebreid met elkaar over hebben. Toch is je stoelgang belangrijk om in de gaten te houden.
Een normale, regelmatige stoelgang is een teken van een goede gezondheid. Darmklachten zoals obstipatie zijn een mogelijk signaal dat er iets niet goed gaat met de spijsvertering.
Lees wat de wetenschap zegt over obstipatie en hoe je het kunt voorkomen en behandelen.
Inhoud van dit artikel
1. Wat is obstipatie?
Obstipatie is een spijsverteringsprobleem. Het wordt ook wel constipatie genoemd, maar dat is eigenlijk de Engelse term. Obstipatie of ‘verstopping’ zijn de gangbare Nederlandse termen voor dit verschijnsel waarbij je niet goed naar de wc kunt.
Symptomen
Darmactiviteit varieert van persoon tot persoon en stoelgang dus ook. Er is dus geen exact aantal keer dat je per week zou moeten poepen. Globaal geldt dat je ergens tussen de drie keer per dag en drie keer per week stoelgang zou moeten hebben.
Meestal wordt er gesproken van obstipatie als je (1):
- Minder dan 3 keer per week stoelgang hebt
- Klonterige, harde of droge ontlasting hebt
- Overbelasting of pijn voelt tijdens de stoelgang
- Een vol gevoel hebt, zelfs na een stoelgang
Obstipatie komt veel voor en kan ook chronisch zijn (2).
Als je minder dan 3 keer per week een langzame, moeizame stoelgang hebt met harde ontlasting, kan het verstandig zijn om je huisarts te raadplegen.
2. Mogelijke oorzaken van obstipatie
De belangrijkste taak van je dikke darm is om water op te nemen uit voedsel terwijl het door je spijsverteringsstelsel gaat. Dat creëert afval: je ontlasting.
Obstipatie ontstaat wanneer de darmsamentrekkingen vertragen. Deze samentrekkingen helpen de ontlasting door de dikke darm te verplaatsen.
In het geval van obstipatie trekken de darmen niet vaak genoeg samen. Hierdoor blijft de ontlasting te lang in de dikke darm zitten en wordt hij moeilijk te passeren.
Veel voorkomende oorzaken van obstipatie zijn:
Verkeerde voeding
Als je de verkeerde dingen eet, kan dat verstopping veroorzaken. Denk hierbij aan vezelarme voedingsmiddelen zoals vlees, melk of kaas. Voedingsvezels hebben een goede invloed op je spijsvertering en helpen om de ontlasting zacht te houden (3).
Uitdroging
Het is belangrijk om voldoende vocht binnen te krijgen. Ook dat is goed voor je stoelgang (4). Zorg dus dat je gedurende de dag voldoende water drinkt (zo’n anderhalf tot twee liter).
Veranderingen in de routine of stress
Als je afwijkt van je vaste patronen, bijvoorbeeld als je op vakantie gaat, kun je ook last krijgen van een moeizame stoelgang en harde ontlasting. Ook stress kan zorgen voor darmproblemen, zoals obstipatie of Prikkelbare Darm Syndroom (5).
Onderliggende gezondheidsproblemen
Bepaalde onderliggende gezondheidsproblemen kunnen verstopping veroorzaken, zoals diabetes, Prikkelbare Darm Syndroom of diverticulosis (uitstulpingen van de dikke darm) (6).
Medicijngebruik
Bepaalde maagzuurremmers, pijnstillers, diuretica en sommige behandelingen voor de ziekte van Parkinson kunnen ook leiden tot een trage en moeizame stoelgang (7). Parkinson patienten kunnen sowieso een vertraagde darmwerking hebben.
Ouderdom
Oudere mensen hebben vergeleken met jongeren vaker last van obstipatie, waarbij oudere vrouwen vaker kans hebben op ernstige constipatie dan mannen (8).
Lichaamsbeweging
Een gebrek aan lichaamsbeweging is ook een belangrijke oorzaak. De darmen worden door bewegen gestimuleerd, waardoor er meer peristaltische bewegingen zijn
3. Dit kan helpen
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. In de meeste gevallen is een niet-medicinale aanpak voldoende (9). Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt proberen:
Je voedingspatroon wijzigen
Als je last hebt van verstopping, zijn aanpassingen in je voedingspatroon vaak al voldoende om het probleem te verhelpen (10).
- Eet meer vezelrijk voedsel, zoals rauwe groenten en fruit, volle granen, bonen, pruimen of zemelen en minder vezelarm voedsel, zoals vlees, melk, kaas en bewerkte voedingsmiddelen. Als je voldoende vezels eet, kan dat helpen om obstipatie te verhelpen of te voorkomen doordat vezels de ontlasting zachter maken (11). Zorg wel dat je er genoeg bij drinkt.
- Beperk het gebruik van alcohol en cafeïnehoudende dranken. Die drogen je juist uit.
- Drink elke dag 1,5 tot 2 liter water om je lichaam goed te hydrateren.
Voldoende bewegen
Ook meer bewegen prikkelt je darmen en kan helpen om obstipatie tegen te gaan, zeker in combinatie met het eten van meer vezels (12).
Laxeermiddelen
Laxeermiddelen kunnen voorgeschreven worden aan patiënten die niet reageren op veranderingen in levensstijl of aanpassingen in de voeding (13). Gebruik laxeermiddelen alleen na overleg met je huisarts. Hij of zij kan ze eventueel ook voorschrijven.
Klysma’s
Ook een klysma (een darmspoeling waarbij via de anus een vloeistof in de endeldarm en de dikke darm wordt ingebracht) kan verlichting bieden (14). De vloeistof zorgt ervoor dat je snel ontlasting produceert. Gebruik Klysma’s ook alleen na overleg met je huisarts.
Tips voor tijdens het toiletbezoek
- Ga direct wanneer je aandrang voelt en wacht niet. Hoe langer je wacht, hoe harder je ontlasting kan worden.
- Til je knieën op. Gebruik eventueel een voetenbankje.
- Neem voldoende tijd en probeer je spieren te ontspannen.
4. Hoe kun je obstipatie voorkomen?
Met de volgende tips verbeter je je stoelgang en voorkom je verstopping:
- Ga langzaam meer groenten eten zodat je lichaam er aan kan wennen dat het zijn vezels uit groenten haalt. Als de overgang te groot is kun je last krijgen van een opgezette buik en een opgeblazen gevoel.
- Eet fruit dat de spijsvertering bevordert. Vooral pruimen en frambozen zijn goed wanneer je je ontlasting wilt verzachten. Ook vijgen, sesamzaad, havermout en gebroken lijnzaad helpen mee.
- Drink 2 liter water of kruidenthee per dag. Vezels nemen vocht op in de darmen. Het is daarom van groot belang dat je voldoende drinkt. Begin elke dag met een groot glas.
- Drink elke dag een groene smoothie met groene bladgroenten, die bevatten extra veel vezels.
- Voeg regelmatig olijfolie of gebroken lijnzaadolie toe aan je salades of smoothies. Dit verzacht de ontlasting.
- Doe gebroken lijnzaad in je havermout of smoothie, ook dit verzacht de ontlasting.
- Neem altijd een gezond ontbijt. Dit brengt de spijsvertering op gang.
- Eet zuurkool. Het is gefermenteerd waardoor het goede bacteriën bevat die een gezonde darmflora bevorderen.
- Drink af en toe eens water- of melkkefir. Ook dit bevordert een gezonde darmflora.
- Eet regelmatig en kauw goed.
- Vermijd stress. Je darmen reageren erg op stress en raken er door van slag.
- Beweeg elke dag. Voldoende beweging prikkelt de darmen. Ga bijvoorbeeld wandelen of fietsen.
- Eventueel kun je een goede probiotica slikken. Kies een product van hoge kwaliteit zonder toevoegingen.
5. Obstipatie en koolhydraatarm eten
Soms horen wij van cliënten dat hun stoelgang moeizamer verloopt sinds zij koolhydraatarm eten. Het lichaam heeft tijd nodig om te wennen aan een nieuw eetpatroon. Het reageert daarnaast ook op andere nieuwe gewoonten, bijvoorbeeld wanneer je meer gaat bewegen.
Voor een gezonde stoelgang is het belangrijk dat je voldoende vezels binnenkrijgt. Deze zorgen ervoor dat de ontlasting de juiste structuur krijgt om soepel je darmen te kunnen verlaten.
Voordat je koolhydraatarm ging eten, haalde je waarschijnlijk je vezels uit brood, pasta, rijst en aardappelen. Omdat je die nu niet meer of minder eet, moet je lichaam even omschakelen en ze uit andere voedingsmiddelen gaan halen, zoals groenten, fruit, noten, zaden en pitten. Dit komt vanzelf goed.
6. Conclusie
Obstipatie is een veelvoorkomende aandoening die over het algemeen niet ernstig is en meestal niet lang duurt. Het kan ontstaan door een vezelarm voedingspatroon, stress en medicijngebruik en komt vaker voor bij ouderen.
Meestal kun je obstipatie prima zelf behandelen door veranderingen in je voedingspatroon en leefstijl toe te passen. Als je denkt dat je chronische obstipatie hebt of je hebt naast verstopping ook nog andere darm klachten, raadpleeg dan altijd je huisarts of een diëtist.
Jaspers boodschappenlijst
Een handige lijst met gezonde producten die goed zijn om te eten en passen in een evenwichtig voedingspatroon.
Tekst is geverifieerd door Margaretha Kussendrager, Diëtist
Wat vond je van dit artikel?
- Sharma, A., & Rao, S. (2017). Constipation: Pathophysiology and Current Therapeutic Approaches. Handbook of experimental pharmacology, 239, 59–74. https://doi.org/10.1007/164_2016_111
- Bharucha, A. E., & Lacy, B. E. (2020). Mechanisms, Evaluation, and Management of Chronic Constipation. Gastroenterology, 158(5), 1232–1249.e3. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2019.12.034
- Anderson, J. W., Baird, P., Davis, R. H., Jr, Ferreri, S., Knudtson, M., Koraym, A., Waters, V., & Williams, C. L. (2009). Health benefits of dietary fiber. Nutrition reviews, 67(4), 188–205. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2009.00189.x
- Boilesen, S. N., Tahan, S., Dias, F. C., Melli, L., & de Morais, M. B. (2017). Water and fluid intake in the prevention and treatment of functional constipation in children and adolescents: is there evidence?. Jornal de pediatria, 93(4), 320–327. https://doi.org/10.1016/j.jped.2017.01.005
- Qin, H. Y., Cheng, C. W., Tang, X. D., & Bian, Z. X. (2014). Impact of psychological stress on irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology, 20(39), 14126–14131. https://doi.org/10.3748/wjg.v20.i39.14126
- Kranz, S., Brauchla, M., Slavin, J. L., & Miller, K. B. (2012). What do we know about dietary fiber intake in children and health? The effects of fiber intake on constipation, obesity, and diabetes in children. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 3(1), 47–53. https://doi.org/10.3945/an.111.001362
- Prichard, D., Norton, C., & Bharucha, A. E. (2016). Management of opioid-induced constipation. British journal of nursing (Mark Allen Publishing), 25(10), S4–S11. https://doi.org/10.12968/bjon.2016.25.10.S4
- Vazquez Roque, M., & Bouras, E. P. (2015). Epidemiology and management of chronic constipation in elderly patients. Clinical interventions in aging, 10, 919–930. https://doi.org/10.2147/CIA.S54304
- Daniali, M., Nikfar, S., & Abdollahi, M. (2020). An overview of interventions for constipation in adults. Expert review of gastroenterology & hepatology, 14(8), 721–732. https://doi.org/10.1080/17474124.2020.1781617
- Costilla, V. C., & Foxx-Orenstein, A. E. (2014). Constipation: understanding mechanisms and management. Clinics in geriatric medicine, 30(1), 107–115. https://doi.org/10.1016/j.cger.2013.10.001
- Black, C. J., & Ford, A. C. (2018). Chronic idiopathic constipation in adults: epidemiology, pathophysiology, diagnosis and clinical management. The Medical journal of Australia, 209(2), 86–91. https://doi.org/10.5694/mja18.00241
- Li, Y., Tong, W. D., & Qian, Y. (2021). Effect of Physical Activity on the Association Between Dietary Fiber and Constipation: Evidence From the National Health and Nutrition Examination Survey 2005-2010. Journal of neurogastroenterology and motility, 27(1), 97–107. https://doi.org/10.5056/jnm20051
- Sharma, A., & Rao, S. (2017). Constipation: Pathophysiology and Current Therapeutic Approaches. Handbook of experimental pharmacology, 239, 59–74. https://doi.org/10.1007/164_2016_111
- Mounsey, A., Raleigh, M., & Wilson, A. (2015). Management of Constipation in Older Adults. American family physician, 92(6), 500–504.
Meer
Deel dit bericht
Lees ook eens
Top artikel
Als jij denkt dat gezond en koolhydraatarm eten meer moeite kost dan ‘normaal’ eten dan is dit artikel voor jou. In dit artikel leg ik je precies uit hoe je jouw maaltijden...
Top artikel
Ik merk dat er veel verwarrende informatie is over cholesterol. En dat geeft een hoop (onnodige) gezondheidsproblemen. Om ervoor te zorgen dat jij duidelijkheid hebt rondom cholesterol, heb ik het onderstaande artikel...
Ervaringen
Wim viel maar liefst 50 kilo af
Gezond eten
Alles wat je moet weten over transvetten
Ervaringen
Als Pauline het kan, kan jij het ook!
Reacties (6)
Hier kan je discussiëren over dit artikel, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen. Lees vooral even onze huisregels en veelgestelde vragen