Hoe gezond is soja?

Gereviewd door expert
Wetenschappelijk onderbouwd
116 reacties

8794 volgers

Hoewel soja en sojaproducten populair zijn, is soja nog steeds controversieel. 

Aan de ene kant wordt soja geprezen omdat het heel voedzaam is en veel gezondheidsvoordelen biedt. Het zou zelfs je risico op het krijgen van bepaalde soorten kanker verlagen.

Maar er zijn ook zorgen over het eten van veel soja, omdat het juist het risico op borstkanker zou vergroten en je schildklier negatief zou kunnen beïnvloeden. 

Wat zegt de wetenschap hierover? In dit artikel vind je een overzicht.

[toc]

1. Wat is soja?

De sojaboon is een peulvrucht. Peulvruchten behoren tot de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae of Fabaceae), één van de grootste families van plantensoorten. 

Peulvruchten bevatten over het algemeen weinig vet en veel vezels. De sojaboon is wat dat betreft een beetje een buitenbeen: het bevat meer vet en minder vezels.  

Vers kom je ze tegen als edamame. Dat zijn de jonge, groene boontjes die je vaak uit de schil eet. In de Japanse keuken vind je ze bijvoorbeeld als sushi gerecht.  

Van de rijpe sojaboon worden allerlei verschillende producten gemaakt. Daarbij kun je onderscheid maken tussen gefermenteerde en ongefermenteerde sojaproducten.

Sojaproducten: gefermenteerd en ongefermenteerd 

Fermenteren is een natuurlijke manier om voedsel te veranderen, waardoor het bijvoorbeeld langer houdbaar of beter verteerbaar wordt.

Dit gebeurt met behulp van micro-organismen (zoals schimmels, bacteriën en gisten).

Daardoor veranderen vaak ook de smaak en voedingswaarde.  

Ongefermenteerde soja behoudt zijn natuurlijke smaak, verteerbaarheid, houdbaarheid en voedingswaarde.

Voorbeelden van gefermenteerde sojaproducten:

  • Tempé (tempeh): soort ‘koek’ van gefermenteerde sojabonen
  • Miso (misopasta): dikkige pasta op basis van gefermenteerde sojabonen, zout en granen
  • Natto (nattō): gefermenteerde, slijmerige sojabonen
  • Sojasaus: saus op basis van gefermenteerde sojabonen, tarwe, water, zout en gist
  • Shoyu: dunne, Japanse sojasaus
  • Ketjap: dikkere, Indonesische sojasaus waaraan suiker is toegevoegd 
  • Sojayoghurt: yoghurt op basis van sojamelk

Voorbeelden van ongefermenteerde sojaproducten: 

  • Sojamelk: plantaardige melk gemaakt uit gekookte en gepureerde sojabonen 
  • Tofu (tofoe, tahoe): een kaasachtig product op basis van gestremde sojamelk
  • Sojaolie: plantaardige olie die geperst wordt uit sojabonen
  • Sojaburgers: vleesvervangers op basis van soja

Soja in voedingsmiddelen

Soja staat in de top 8 van stoffen waar mensen allergisch voor kunnen zijn (1).

In Europa zijn fabrikanten dan ook verplicht om te vermelden dat hun product het allergeen soja bevat. 

Wanneer je allergisch bent, of soja om andere redenen niet te veel wilt eten, bestudeer dan goed de ingrediëntenlijst van producten. Soja is namelijk in heel veel voorverpakte producten verwerkt. 

Soms zie je dat niet direct terug, omdat het vermeld kan worden onder een andere naam. Zoals ‘natuurlijke smaakmaker’, ‘plant eiwit’, ‘TVP (Textured Vegetable Protein)’ of ‘TSP (Textured Soja Protein)’.

Sojaolie is één van de meest gebruikte vetten in voedingsmiddelen. 

Ook de emulgator lecithine (E-nummer 322) wordt gewonnen uit sojabonen. 

Nog verder ‘verstopt’ kan soja in vlees zitten. Het wordt namelijk heel veel gebruikt als veevoer. Dat zie je dan niet meer op de verpakking terug.

Bij biologisch vlees kun je er vanuit gaan dat soja niet of veel minder is gebruikt als veevoer.

2. Voedingswaarde van soja

Soja is één van de beste plantaardige bronnen van eiwit

Er zijn maar weinig plantaardige producten die alle 9 essentiële aminozuren bevatten. Essentieel betekent dat je deze via je voeding binnen móet krijgen. Soja is zo’n product (2). 

Verder bevat soja vetten, vezels, vitamines en mineralen en andere gunstige plantaardige componenten. 

In onderstaande overzicht vind je de voedingswaarde per 100 gram van sojabonen en een aantal producten op basis van soja (3).

Sojabonen (gekookt)Tofu (bereid zonder vet)Tempeh (bereid zonder vet)Sojamelk (ongezoet)Sojayoghurt (naturel)
Energie (kcal)2511131503147
Eiwitten (g)21,511,612,23,34
Vetten (g)11,26,97,51,82,3
Koolhydraten (g)9,515,60,22,1
Vezels (g)13,20,35,60,61
Voedingswaarde van sojabonen en sojaproducten

Omega-6 vetzuren

Sojabonen en vooral sojaolie bevatten veel omega 6-vetten.

Ook omega-6 vetzuren zijn essentieel, maar een teveel kan ongezond zijn, zeker wanneer je in verhouding te weinig omega-3 vetten binnenkrijgt. 

Let daar dus goed op als je veel soja of sojaproducten gebruikt.

Vezels

Vergeleken met andere peulvruchten bevatten sojabonen minder vezels. Maar met zo’n 13 gram per 100 gram zijn ze nog altijd een goede bron van vezels. 

Het bevat vooral oplosbare vezels, die als voedsel dienen voor de goede bacteriën en andere micro-organismen in je darmen (4). 

Isoflavonen

Sojabonen bevatten polyfenolen. Dat zijn antioxidanten die je cellen beschermen tegen beschadigingen en ook hart- en vaatziekten helpen tegen te houden (5, 6, 7).

Soja is vooral rijk aan één specifieke categorie polyfenolen: isoflavonen. 

Isoflavonen worden ook wel fyto-oestrogenen genoemd, omdat ze lijken op het hormoon oestrogeen. 

Hoewel dat zo is, gedragen isoflavonen zich in je lichaam wel degelijk anders dan oestrogeen (8). 

Men denkt dat het juist de isoflavonen in soja zijn die verantwoordelijk zijn voor veel gezondheidsvoordelen (9).   

3. Gezondheidsvoordelen van soja

Er zijn een aantal gezondheidsvoordelen die met soja geassocieerd worden en ook wat zorgen over mogelijke schadelijke effecten voor je gezondheid.

(Wees je ervan bewust dat de voordelen en mogelijke schadelijke effecten ook afhankelijk zijn van de hoeveelheid soja die je consumeert.)

Wat zegt de wetenschap hierover? We beginnen met de gezondheidsvoordelen.

Voordeel #1: Soja kan cholesterolwaarden verbeteren

Er is best wat onderzoek gedaan naar het effect van soja op cholesterol. 

Cholesterol heb je nodig, maar teveel van het ‘slechte’ LDL-cholesterol is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Dat geldt ook voor te hoge triglyceriden waarden, een andere vettige stof die in je bloed zit.   

De conclusie uit al die onderzoeken samen is dat het eten van veel soja, vooral minimaal bewerkte producten zoals sojabonen, tofu en tempeh, kan zorgen voor een verlaging van je LDL-cholesterol en triglyceriden, en een verhoging van je ‘goede’ HDL cholesterol (10). 

Een dieet rijk aan soja lijkt vooral gunstig wanneer je al risico loopt op hart- en vaatziekten. Bijvoorbeeld wanneer je cholesterol te hoog is, of wanneer je overgewicht of diabetes type 2 hebt.

Het is nog niet precies duidelijk hoe dit komt.

Misschien is het eten van meer plantaardige en minder dierlijke eiwitten wel de verklaring en niet zozeer de soja zelf (11). 

Voordeel #2: Soja is goed voor je hart en vaatstelsel

Uit onderzoek blijkt dat er een omgekeerde relatie is tussen de consumptie van soja en hart- en vaatziekten zoals beroertes. 

Oftewel: bij mensen die veel soja eten, komen minder hart- en vaatklachten voor (12, 13).

Dat komt mogelijk door de isoflavonen in soja. Die kunnen bijdragen aan een gezond hart- en vaatstelsel. 

Dat doen ze door de vorming van plaques tegen te gaan. Plaques zijn afzettingen aan de binnenkant van je bloedvaten. 

Plaques zijn schadelijk, omdat ze ervoor zorgen dat je bloedvaten steeds dichter gaan zitten, waardoor je bloed niet meer goed kan stromen.

Ook zorgen isoflavonen ervoor dat je bloedvaten soepel blijven (14). 

Voordeel #3: Soja kan je bloeddruk verlagen

Van bepaalde eiwitten is bekend dat deze een bloeddrukverlagend effect hebben. Soja is rijk aan dit soort eiwitten (15, 16). 

Ook de isoflavonen in soja hebben een gunstig effect op je bloeddruk, vooral wanneer deze te hoog is (17).

De effecten zijn echter bescheiden: verwacht geen grotere daling van je bloeddruk dan 1,5 tot 2,5 mmHg (8).

Let er wel op dat je niet teveel sojaproducten met veel zout gebruikt (zoals soja saus), dat kan de bloeddruk juist verhogen.

Voordeel #4: Soja kan overgangsklachten verminderen

Tijdens de overgang daalt de hoeveelheid van het hormoon oestrogeen. 

Dit kan allerlei klachten geven, zoals prikkelbaarheid, vermoeidheid, somberheid, gewrichtsklachten en de bekende opvliegers.

Isoflavonen in soja kunnen zich net als oestrogenen binden aan oestrogeenreceptoren. 

Dat ‘compenseert’ voor de afname van oestrogenen, waardoor je minder last hebt van dit soort overgangsklachten (18, 19).

Pas wel op met isoflavonen-supplementen. Daarbij worden geen gunstige effecten gevonden (20) en bovendien is de dosis zo hoog dat het ook schadelijk kan zijn (21).

Voordeel #5: Soja is goed voor je botten

Bij botontkalking of osteoporose worden je botten brozer en daardoor kwetsbaarder voor breuken. 

Vooral vrouwen na de overgang kunnen hier last van krijgen. Dit komt door een afname van het hormoon oestrogeen.  

Verschillende onderzoeken laten zien dat soja voor sterkere botten en minder botverlies kan zorgen (22, 23).

Voordeel #6: Soja biedt mogelijk bescherming tegen borstkanker

Een dieet met volop sojaproducten wordt in verband gebracht met een lager risico op het krijgen van of sterven aan borstkanker (24).

Bij vrouwen die borstkanker hebben gehad, is de kans op terugkeer bovendien kleiner. 

Althans, bij vrouwen die al voorbij de overgang zijn. Of dit ook zo is bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn geweest, is niet duidelijk (25). 

Soms kan er helemaal geen relatie worden aangetoond tussen soja en borstkanker (26). Een andere keer weer wordt het gunstige verband vooral bij aziatische vrouwen gevonden (27). 

Kortom: over de rol van voeding bij of tegen kanker is altijd veel onzekerheid en discussie. Meestal is meer onderzoek nodig om definitieve conclusies te trekken. 

Voordeel #7: Ook bij andere vormen van kanker kan soja gunstig zijn

Niet alleen naar de relatie tussen soja en borstkanker is onderzoek gedaan, ook andere vormen van kanker zijn bestudeerd. 

Bij vrouwen kunnen de isoflavonen in soja het risico op baarmoederslijmvlieskanker verkleinen (28, 29).

Ook lijkt er een positief effect van soja te bestaan op kanker in het spijsverteringskanaal, zoals darmkanker. Dit geldt vooral voor vrouwen (30, 31).

Bij mannen lijkt soja een beschermend effect te hebben op het ontwikkelen van prostaatkanker (32). 

Voordeel #8: Soja kan preventief werken tegen diabetes 2 

Hoe hoger de soja-consumptie, hoe minder vaak diabetes type 2 voorkomt. Dat blijkt uit een groot overzichtsonderzoek over dit onderwerp. 

Daarbij moet wel gezegd worden dat deze relatie specifiek voor tofu, soja-eiwitten en soja-isoflavonen wordt gevonden (33). 

Bij diabetes is er sprake van een verstoorde werking van het hormoon insuline, waardoor je bloedglucosewaarden niet in balans zijn. 

Soja blijkt je weer gevoeliger te maken voor insuline en er voor te zorgen dat je bloedglucose beter onder controle blijft (34, 35, 36).

Tofu

4. Bezwaren tegen soja

Soja en sojaproducten worden al eeuwen gegeten, vooral in Aziatische landen. Toch hoor je regelmatig dat je moet oppassen met soja. 

Welke zorgen bestaan er over soja en is hier wetenschappelijk bewijs voor? 

Bezwaar #1: Verstoort soja je hormoonbalans?

Het is waar dat soja isoflavonen bevat, die lijken op het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen.

Maar de werking en effecten van isoflavonen zijn toch echt wel anders (8). 

Als er al hormonale effecten worden gevonden, dan zijn deze meestal gunstig en niet verstorend (37). 

Een belangrijke conclusie is wel dat soja de productie van hormonen bij kinderen kan beïnvloeden.

Maar dit is niet perse ongunstig of schadelijk en kan zelfs op latere leeftijd voordeel geven (38).

Bezwaar #2: Vergroot soja het risico op kanker? 

Niet iedereen denkt dat de isoflavonen in soja zo gezond zijn en zelfs je kans op borstkanker en baarmoederslijmvlieskanker verhogen. 

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dit niet. Integendeel, zoals we bij voordeel #6 en voordeel #7 al zagen kan het juist een beschermend effect hebben (8, 25, 27, 39, 40).

Bezwaar #3: Heeft soja een negatieve invloed op je schildklier?

Uit onderzoek bij dieren en met reageerbuisjes blijkt dat bepaalde stofjes in soja de schildklierfunctie kunnen vertragen. 

Maar onderzoek bij mensen laat dit niet of nauwelijks zien, vooral niet bij mensen met een gezonde schildklierfunctie. 

Soja lijkt dus geen invloed op te hebben op het functioneren van je schildklier (41, 42, 43).

Goed om te weten: soja kan wel invloed hebben op de opname van bepaalde schildklier medicatie, lees de bijsluiter dus altijd goed.

Bezwaar #4: Vermindert soja de productie van testosteron bij mannen?

Isoflavonen in soja lijken op het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen. 

Dat is een reden waarom soms wordt gedacht dat dit een negatief effect heeft op de productie van het mannelijke geslachtshormoon testosteron. 

Die zorg lijkt niet nodig, want in onderzoeken wordt er nauwelijks een verband gevonden tussen soja en een lagere testosteronspiegel (8, 44).

Bezwaar #5: Is soja gevaarlijk voor baby’s?

Hoe zit het met het gebruik van babyvoeding op basis van sojamelk? 

Vaak wordt dat afgeraden, omdat het een gezonde ontwikkeling van de hersenen, de schildklier en het immuunsysteem zou verstoren. 

Bij baby’s met een gezond geboortegewicht lijkt dit echter niet aangetoond te kunnen worden.

Wel wordt het gebruik van babyvoeding op basis van soja bij te vroeg geboren baby’s afgeraden (45, 46, 47, 48).

Ook wordt sojamelk afgeraden bij kinderen tot een jaar.

Niet vanwege de veronderstelde negatieve effecten, maar omdat het niet voldoende belangrijke voedingsstoffen zoals ijzer, calcium en vitamine B12 bevat.  

Overigens wordt door de Gezondheidsraad ook zwangere vrouwen aangeraden om niet teveel soja te gebruiken. Vier porties soja per dag lijkt geen probleem.

Bezwaar #6: Soja is vaak genetisch gemanipuleerd (GMO)

GMO staat voor Genetically Modified Organism. Dat betekent dat er door middel van techniek iets is veranderd aan het genetische materiaal. 

Dit wordt bij planten vaak gedaan om ze bestand te maken tegen ziektes of ze beter te laten groeien onder minder gunstige omstandigheden. 

Sojabonen zijn vaak genetisch gemanipuleerd. Dat kan ervoor zorgen dat ze minder voedzaam zijn en wat meer sporen van bestrijdingsmiddelen bevatten.  

Wat daar nu precies de lange termijn effecten van zijn, is nog niet bekend (49, 50). Het is daarom beter om te kiezen voor producten op basis van biologische of niet-gemanipuleerde sojabonen.  

Hoe weet je dit? Als er genetisch gemodificeerde organismen gebruikt zijn in voedingsmiddelen, wordt dat vermeld op de verpakking.

Je kunt dit herkennen aan de afkortingen GMO, GM, of GGO. 

Bezwaar #7: Soja bevat antinutriënten 

Naast gezonde voedingsstoffen (ook wel nutriënten genoemd), bevatten sojabonen ook een aantal antinutriënten

Dit zijn stoffen die van nature in een product voorkomen en de opname van één of meerdere voedingsstoffen belemmeren of zelfs giftig zijn (51). 

Bij sojabonen gaat het vooral om het antinutriënt fytinezuur

Dit fytinezuur zorgt ervoor dat de voedingsstoffen uit de soja moeilijker opgenomen kunnen worden door je lichaam (52).

De fytinezuur in sojabonen wordt grotendeels onschadelijk gemaakt door de bonen te weken en te verhitten, of ze eerst te laten ontspruiten. 

Ook gefermenteerde sojaproducten bevatten minder fytinezuur dan ongefermenteerde sojaproducten (53, 54, 55, 56).

Bezwaar #8: Soja kan darmklachten geven

Uit onderzoek bij dieren blijkt dat bepaalde antinutriënten in soja kunnen zorgen voor darmklachten.

Bij mensen moet hier nog meer onderzoek naar gedaan worden (57, 58, 59).  

Dat neemt niet weg dat soja en producten op basis van soja soms een opgeblazen gevoel of darmklachten kunnen geven. 

Dat geldt voor de meeste voeding wanneer je daar gevoelig voor bent. Vooral wanneer je darmgezondheid niet optimaal is, kun je dit merken. 

Bezwaar #9: De productie van sojabonen is belastend voor het milieu

Sojabonen worden op grote schaal verbouwd, vooral in Argentinië, Brazilië en Amerika. 

Die grootschalige teelt van soja gaat ten koste van de natuur en het milieu. Gelukkig zijn er wereldwijde initiatieven die pleiten voor een duurzamere sojateelt.

Ongeveer driekwart van de soja die wereldwijd wordt geproduceerd, dient overigens als veevoer. 

Vind je duurzaamheid belangrijk, dan is het dus beter om minder vlees te eten en te kiezen voor biologisch vlees, dan om sojaproducten helemaal te schrappen.

5. Conclusie

Soja is een voedzaam product dat een indrukwekkend aantal gezondheidsvoordelen kent. 

Voor veel van de veronderstelde negatieve effecten is weinig wetenschappelijk bewijs. En als er al een verband wordt gevonden, dan geldt dit vaak pas bij hele grote hoeveelheden soja. 

Wanneer je het gebruik van soja en sojaproducten niet overdrijft, wegen de voordelen op tegen de nadelen. 

Het is wel belangrijk dat je dan zoveel mogelijk kiest voor soja en sojaproducten die niet genetisch gemodificeerd zijn, op een verantwoorde manier zijn verkregen en zo natuurlijk en onbewerkt mogelijk zijn. 

(Biologische) tempeh of tofu zijn prima. Vegetarische burgers, schijven of andere vleesvervangers op basis van soja kun je beter achterwege laten. 

Een extra gezonde keuze zijn gefermenteerde sojaproducten. Die bevatten minder antinutriënten, worden vaak beter verdragen en zijn goed voor je darmbacteriën.

Wees je ervan bewust dat je ongemerkt veel meer soja kunt binnenkrijgen dan je denkt. Dat komt omdat soja heel veel wordt verwerkt in voorverpakte producten en veel als veevoer wordt gegeven. 

Kies daarom voor natuurlijke producten die niet of zo min mogelijk bewerkt zijn. En als je vlees eet, kies liever voor biologisch vlees.

Biologische boeren kunnen ook soja als veevoer gebruiken, maar gebruiken dit veel minder. Bovendien is de soja die zij gebruiken biologisch geteeld en dus geen GMO. 

Gezond, gevarieerd en zo natuurlijk en onbewerkt mogelijk eten: dat is waar onze programma’s op zijn gebaseerd. 

Wil je weten welke producten passen binnen deze filosofie? Download dan Jaspers boodschappenlijst.

Tekst is geverifieerd door Margaretha Kussendrager, Diëtist

[helpful]
  1. Seth, D., Poowutikul, P., Pansare, M., & Kamat, D. (2020). Food Allergy: A Review. Pediatr Ann. Jan 1;49(1):e50-e58. 
  2. Hertzler, S. R., Lieblein-Boff, J. C., Weiler, M., & Allgeier, C. (2020). Plant Proteins: Assessing Their Nutritional Quality and Effects on Health and Physical Function. Nutrients, 12(12), 3704. 
  3. Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO). Geraadpleegd Oktober 2021.
  4. Rizzo, G., & Baroni, L. (2018). Soy, Soy Foods and Their Role in Vegetarian Diets. Nutrients, 10(1), 43. 
  5. Malenčić, D., Cvejić, J., & Miladinović, J. (2012). Polyphenol content and antioxidant properties of colored soybean seeds from central Europe. Journal of medicinal food, 15(1), 89–95. 
  6. Tangney, C. C., & Rasmussen, H. E. (2013). Polyphenols, inflammation, and cardiovascular disease. Current atherosclerosis reports, 15(5), 324. 
  7. Hussain, T., Tan, B., Yin, Y., Blachier, F., Tossou, M. C., & Rahu, N. (2016). Oxidative Stress and Inflammation: What Polyphenols Can Do for Us?. Oxidative medicine and cellular longevity, 2016, 7432797. 
  8. Messina M. (2016). Soy and Health Update: Evaluation of the Clinical and Epidemiologic Literature. Nutrients, 8(12), 754. 
  9. Nakai, S., Fujita, M., & Kamei, Y. (2020). Health Promotion Effects of Soy Isoflavones. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo);66(6):502-507.
  10. Tokede, O.A., Onabanjo, T.A., Yansane, A., Gaziano, J.M., & Djoussé, L. (2015). Soya products and serum lipids: a meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Nutr. Sep 28;114(6):831-43. 
  11. Blanco Mejia, S., Messina, M., Li, S. S., Viguiliouk, E., Chiavaroli, L., Khan, T. A., Srichaikul, K., Mirrahimi, A., Sievenpiper, J. L., Kris-Etherton, P., & Jenkins, D. (2019). A Meta-Analysis of 46 Studies Identified by the FDA Demonstrates that Soy Protein Decreases Circulating LDL and Total Cholesterol Concentrations in Adults. The Journal of nutrition, 149(6), 968–981. 
  12. Yan, Z., Zhang, X., Li, C., Jiao, S., & Dong, W. (2017). Association between consumption of soy and risk of cardiovascular disease: A meta-analysis of observational studies. Eur J Prev Cardiol. May;24(7):735-747. 
  13. D’Adamo, C.R., & Sahin, A. (2014). Soy foods and supplementation: a review of commonly perceived health benefits and risks. Altern Ther Health Med. Winter;20 Suppl 1:39-51.
  14. Sekikawa, A., Ihara, M., Lopez, O., Kakuta, C., Lopresti, B., Higashiyama, A., Aizenstein, H., Chang, Y. F., Mathis, C., Miyamoto, Y., Kuller, L., & Cui, C. (2019). Effect of S-equol and Soy Isoflavones on Heart and Brain. Current cardiology reviews, 15(2), 114–135. 
  15. Ramdath, D. D., Padhi, E. M., Sarfaraz, S., Renwick, S., & Duncan, A. M. (2017). Beyond the Cholesterol-Lowering Effect of Soy Protein: A Review of the Effects of Dietary Soy and Its Constituents on Risk Factors for Cardiovascular Disease. Nutrients, 9(4), 324. 
  16. Chatterjee, C., Gleddie, S., & Xiao, C. W. (2018). Soybean Bioactive Peptides and Their Functional Properties. Nutrients, 10(9), 1211. 
  17. Liu, X.X., Li, S.H., Chen, J.Z., Sun, K., Wang, X.J., Wang, X.G., & Hui, R.T. (2012). Effect of soy isoflavones on blood pressure: a meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr Metab Cardiovasc Dis. Jun;22(6):463-70.
  18. Taku, K., Melby, M.K., Kronenberg, F., Kurzer, M.S., & Messina, M. (2012). Extracted or synthesized soybean isoflavones reduce menopausal hot flash frequency and severity: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Menopause. Jul;19(7):776-90.
  19. Perna, S., Peroni, G., Miccono, A., Riva, A., Morazzoni, P., Allegrini, P., Preda, S., Baldiraghi, V., Guido, D., & Rondanelli, M. (2016). Multidimensional Effects of Soy Isoflavone by Food or Supplements in Menopause Women: a Systematic Review and Bibliometric Analysis. Nat Prod Commun. Nov;11(11):1733-1740.
  20. Amato, P., Young, R.L., Steinberg, F.M., Murray, M.J., Lewis, R.D., Cramer, M.A., Barnes, S., Ellis, K.J., Shypailo, R.J., Fraley, J.K., Konzelmann, K.L., Fischer, J.G., LaSalle, C., Smith, E.O., & Wong, W.W. (2013). Effect of soy isoflavone supplementation on menopausal quality of life. Menopause. Apr;20(4):443-7.
  21. Bijwerkingencentrum Lareb. Topic: Hop en soja bevattende fyto-preparaten en postmenopauzale bloedingen. Geraadpleegd Oktober 2021.
  22. Sathyapalan, T., Aye, M., Rigby, A.S., Fraser, W.D., Thatcher, N.J., Kilpatrick, E.S., & Atkin, S.L. (2017). Soy Reduces Bone Turnover Markers in Women During Early Menopause: A Randomized Controlled Trial. J Bone Miner Res. Jan;32(1):157-164. 
  23. George, K.S., Muñoz, J., Akhavan, N.S., Foley, E.M., Siebert, S.C., Tenenbaum, G., Khalil, D.A., Chai, S.C., & Arjmandi, B.H. (2020). Is soy protein effective in reducing cholesterol and improving bone health? Food Funct. Jan 29;11(1):544-551. 
  24. Nachvak, S.M., Moradi, S., Anjom-Shoae, J., Rahmani, J., Nasiri, M., Maleki, V., & Sadeghi, O. (2019). Soy, Soy Isoflavones, and Protein Intake in Relation to Mortality from All Causes, Cancers, and Cardiovascular Diseases: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis of Prospective Cohort Studies. J Acad Nutr Diet. Sep;119(9):1483-1500.e17. 
  25. Qiu, S., & Jiang, C. (2019). Soy and isoflavones consumption and breast cancer survival and recurrence: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. Dec;58(8):3079-3090.
  26. Fraser, G. E., Jaceldo-Siegl, K., Orlich, M., Mashchak, A., Sirirat, R., & Knutsen, S. (2020). Dairy, soy, and risk of breast cancer: those confounded milks. International journal of epidemiology, 49(5), 1526–1537. 
  27. Wei, Y., Lv, J., Guo, Y., Bian, Z., Gao, M., Du, H., Yang, L., Chen, Y., Zhang, X., Wang, T., Chen, J., Chen, Z., Yu, C., Huo, D., Li, L., & China Kadoorie Biobank Collaborative Group (2020). Soy intake and breast cancer risk: a prospective study of 300,000 Chinese women and a dose-response meta-analysis. European journal of epidemiology, 35(6), 567–578. 
  28. Zhong, X.S., Ge, J., Chen, S.W., Xiong, Y.Q., Ma, S.J., & Chen, Q. (2018). Association between Dietary Isoflavones in Soy and Legumes and Endometrial Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Acad Nutr Diet. Apr;118(4):637-651.
  29. Zhang, G. Q., Chen, J. L., Liu, Q., Zhang, Y., Zeng, H., & Zhao, Y. (2015). Soy Intake Is Associated With Lower Endometrial Cancer Risk: A Systematic Review and Meta-Analysis of Observational Studies. Medicine, 94(50), e2281. 
  30. Tse, G., & Eslick, G.D. (2016). Soy and isoflavone consumption and risk of gastrointestinal cancer: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. Feb;55(1):63-73.
  31. Yu, Y., Jing, X., Li, H., Zhao, X., & Wang, D. (2016). Soy isoflavone consumption and colorectal cancer risk: a systematic review and meta-analysis. Scientific reports, 6, 25939. 
  32. Applegate, C. C., Rowles, J. L., Ranard, K. M., Jeon, S., & Erdman, J. W. (2018). Soy Consumption and the Risk of Prostate Cancer: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients, 10(1), 40. 
  33. Tang, J., Wan, Y., Zhao, M., Zhong, H., Zheng, J.S., & Feng, F. (2020). Legume and soy intake and risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. Am J Clin Nutr. Mar 1;111(3):677-688.
  34. Liu, Z.M., Chen, Y.M., & Ho, S.C. (2011). Effects of soy intake on glycemic control: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. May;93(5):1092-101.
  35. Soltanipour, S., Hasandokht, T., Soleimani, R., Mahdavi-Roshan, M., & Jalali, M. M. (2019). Systematic Review and Meta-Analysis of the Effects of Soy on Glucose Metabolism in Patients with Type 2 Diabetes. The review of diabetic studies : RDS, 15, 60–70. 
  36. Yang, B., Chen, Y., Xu, T., Yu, Y., Huang, T., Hu, X., & Li, D. (2011). Systematic review and meta-analysis of soy products consumption in patients with type 2 diabetes mellitus. Asia Pac J Clin Nutr.;20(4):593-602.
  37. Domínguez-López, I., Yago-Aragón, M., Salas-Huetos, A., Tresserra-Rimbau, A., & Hurtado-Barroso, S. (2020). Effects of Dietary Phytoestrogens on Hormones throughout a Human Lifespan: A Review. Nutrients, 12(8), 2456. 
  38. Messina, M., Rogero, M.M., Fisberg, M., & Waitzberg, D. (2017). Health impact of childhood and adolescent soy consumption. Nutr Rev. Jul 1;75(7):500-515.
  39. Messina, M. (2016). Impact of Soy Foods on the Development of Breast Cancer and the Prognosis of Breast Cancer Patients. Forsch Komplementmed.;23(2):75-80.
  40. Chen, M., Rao, Y., Zheng, Y., Wei, S., Li, Y., Guo, T., & Yin, P. (2014). Association between soy isoflavone intake and breast cancer risk for pre- and post-menopausal women: a meta-analysis of epidemiological studies. PloS one, 9(2), e89288. 
  41. Marini, H., Polito, F., Adamo, E. B., Bitto, A., Squadrito, F., & Benvenga, S. (2012). Update on genistein and thyroid: an overall message of safety. Frontiers in endocrinology, 3, 94. 
  42. Otun, J., Sahebkar, A., Östlundh, L., Atkin, S. L., & Sathyapalan, T. (2019). Systematic Review and Meta-analysis on the Effect of Soy on Thyroid Function. Scientific reports, 9(1), 3964. 
  43. Sathyapalan, T., Dawson, A. J., Rigby, A. S., Thatcher, N. J., Kilpatrick, E. S., & Atkin, S. L. (2018). The Effect of Phytoestrogen on Thyroid in Subclinical Hypothyroidism: Randomized, Double Blind, Crossover Study. Frontiers in endocrinology, 9, 531. 
  44. Hamilton-Reeves, J.M., Vazquez, G., Duval, S.J., Phipps, W.R., Kurzer, M.S., & Messina, M.J. (2010). Clinical studies show no effects of soy protein or isoflavones on reproductive hormones in men: results of a meta-analysis. Fertil Steril. Aug;94(3):997-1007. 
  45. Testa, I., Salvatori, C., Di Cara, G., Latini, A., Frati, F., Troiani, S., Principi, N., & Esposito, S. (2018). Soy-Based Infant Formula: Are Phyto-Oestrogens Still in Doubt?. Frontiers in nutrition, 5, 110. 
  46. Vandenplas, Y., Castrellon, P.G., Rivas, R., Gutiérrez, C.J., Garcia, L.D., Jimenez, J.E., Anzo, A., Hegar, B., & Alarcon, P. (2014). Safety of soya-based infant formulas in children. Br J Nutr. Apr 28;111(8):1340-60.
  47. Gilchrist, J.M., Moore, M.B., Andres, A., Estroff, J.A., & Badger, T.M. (2010). Ultrasonographic patterns of reproductive organs in infants fed soy formula: comparisons to infants fed breast milk and milk formula. J Pediatr. Feb;156(2):215-20. 
  48. Andres, A., Moore, M.B., Linam, L.E., Casey, P.H., Cleves, M.A., & Badger, T.M. (2015). Compared with feeding infants breast milk or cow-milk formula, soy formula feeding does not affect subsequent reproductive organ size at 5 years of age. J Nutr. May;145(5):871-5.
  49. Bøhn, T., Cuhra, M., Traavik, T., Sanden, M., Fagan, J., & Primicerio, R. (2014). Compositional differences in soybeans on the market: glyphosate accumulates in Roundup Ready GM soybeans. Food Chem. Jun 15;153:207-15.
  50. Bawa, A. S., & Anilakumar, K. R. (2013). Genetically modified foods: safety, risks and public concerns-a review. Journal of food science and technology, 50(6), 1035–1046. 
  51. Harvard School of Public Health. The Nutrition Source. Topic: Anti-nutrients. Geraadpleegd Oktober 2021.
  52. Liener, I.E. (1994). Implications of antinutritional components in soybean foods. Crit Rev Food Sci Nutr.;34(1):31-67.
  53. Mukherjee, R., Chakraborty, R., & Dutta, A. (2016). Role of Fermentation in Improving Nutritional Quality of Soybean Meal – A Review. Asian-Australasian journal of animal sciences, 29(11), 1523–1529.
  54. Shi, L., Arntfield, S.D., & Nickerson, M. (2018). Changes in levels of phytic acid, lectins and oxalates during soaking and cooking of Canadian pulses. Food Res Int. May;107:660-668.
  55. Murugkar D. A. (2014). Effect of sprouting of soybean on the chemical composition and quality of soymilk and tofu. Journal of food science and technology, 51(5), 915–921. 
  56. Nkhata, S. G., Ayua, E., Kamau, E. H., & Shingiro, J. B. (2018). Fermentation and germination improve nutritional value of cereals and legumes through activation of endogenous enzymes. Food science & nutrition, 6(8), 2446–2458. 
  57. Pan, L., Farouk, M. H., Qin, G., Zhao, Y., & Bao, N. (2018). The Influences of Soybean Agglutinin and Functional Oligosaccharides on the Intestinal Tract of Monogastric Animals. International journal of molecular sciences, 19(2), 554. 
  58. Zhao, Y., Qin, G., Sun, Z., Che, D., Bao, N., & Zhang, X. (2011). Effects of soybean agglutinin on intestinal barrier permeability and tight junction protein expression in weaned piglets. International journal of molecular sciences, 12(12), 8502–8512. 
  59. Bischoff, S. C., Barbara, G., Buurman, W., Ockhuizen, T., Schulzke, J. D., Serino, M., Tilg, H., Watson, A., & Wells, J. M. (2014). Intestinal permeability–a new target for disease prevention and therapy. BMC gastroenterology, 14, 189.

Meer

Gezond eten

Deel dit bericht

Reacties (116)

Hier kan je discussiëren over dit artikel, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen. Lees vooral even onze huisregels en veelgestelde vragen

  1. lavina
    op 1 juni 2022 om 11:04 zegt
    Beste, Ik zie heel veel vragen staat mbt het eten van soja yoghurt in de ochtend of middag en of dit oke is. Dan zie ik steeds het antwoord staan dat je dat beter niet elke dag kunt eten. Wat is daar de reden van? ik eet ook elke ochtend een bakje soja yoghurt ongeveer 150 ml. Brood in de ochtend vult mij niet voldoende en yoghurt vind ik lekker fris.
    1. Er zijn vele gezonde alternatieven te vinden voor yoghurt of soja yoghurt en wij kiezen ervoor in deze methode om alles met mate te eten. Dus yoghurt/plantaardige yoghurt zo’n 3x per week. Je zou nog kunnen experimenteren met andere soorten ontbijt zoals een groene smoothie, havermout, chiapudding of omelet met groenten.
  2. Ik ben even in de war! Sinds mijn menopauze kom ik steeds meer bij. Ik ben naar een diëtist geweest gespecialiseerden hormonale disbalans en IF. Mijn taak: Max 1 x/d zuivel en dan liefst soyayoghurt. Ik mag geen dierlijke zuivel meer eten omdat dit ook niet goed zou zijn voor mijn darmflora. Wat is uw mening daarover? Alvast bedankt
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 11 oktober 2021 om 13:07 zegt
      Wanneer je gevoelig bent voor dierlijke zuivel is het inderdaad niet fijn voor de darmen om daar veel van te gebruiken. Soya wordt soms ingezet tijdens de overgang omdat het invloed zou kunnen hebben op de hormonale balans in het lichaam. Als de diëtist speciaal voor jouw lichaam met jouw klachten dit plan gemaakt heeft, dan kan dit prima de manier van eten zijn die op dit moment goed is voor jouw lichaam. Ik zou vooral bij haar vragen naar de redenen achter het plan voor jou.
  3. Ik heb dit artikel met interesse gelezen. Echter verbaas ik me erover dat je een negatief effect van soja noemt en dan een artikel citeert met n=2. Ook het linkje bij de verstoorde hormoon balans werkt niet. Ik zou eerder kijken naar meta analyses over dit onderwerp voor betrouwbare argumenten en die zijn er in overvloed. Daarnaast is kokosyoghurt natuurlijk heel lekker maar qua voedingswaarde is het precies niks en bevat veel onverzadigde vetten.
    1. Nelly van der Meer - Diëtist & Psycholoog (MSc)
      op 8 september 2021 om 09:48 zegt
      Beste Milou, Bedankt voor je feedback. Dit artikel staat nog op de nominatie voor een update. Daarin zullen we zeker kijken naar meta-analyses over dit onderwerp. Het linkje dat niet werkt is in ieder geval voorlopig verwijderd.
  4. lavina
    op 1 juni 2022 om 11:04 zegt
    Beste, Ik zie heel veel vragen staat mbt het eten van soja yoghurt in de ochtend of middag en of dit oke is. Dan zie ik steeds het antwoord staan dat je dat beter niet elke dag kunt eten. Wat is daar de reden van? ik eet ook elke ochtend een bakje soja yoghurt ongeveer 150 ml. Brood in de ochtend vult mij niet voldoende en yoghurt vind ik lekker fris.
    1. Er zijn vele gezonde alternatieven te vinden voor yoghurt of soja yoghurt en wij kiezen ervoor in deze methode om alles met mate te eten. Dus yoghurt/plantaardige yoghurt zo’n 3x per week. Je zou nog kunnen experimenteren met andere soorten ontbijt zoals een groene smoothie, havermout, chiapudding of omelet met groenten.
  5. Ik ben even in de war! Sinds mijn menopauze kom ik steeds meer bij. Ik ben naar een diëtist geweest gespecialiseerden hormonale disbalans en IF. Mijn taak: Max 1 x/d zuivel en dan liefst soyayoghurt. Ik mag geen dierlijke zuivel meer eten omdat dit ook niet goed zou zijn voor mijn darmflora. Wat is uw mening daarover? Alvast bedankt
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 11 oktober 2021 om 13:07 zegt
      Wanneer je gevoelig bent voor dierlijke zuivel is het inderdaad niet fijn voor de darmen om daar veel van te gebruiken. Soya wordt soms ingezet tijdens de overgang omdat het invloed zou kunnen hebben op de hormonale balans in het lichaam. Als de diëtist speciaal voor jouw lichaam met jouw klachten dit plan gemaakt heeft, dan kan dit prima de manier van eten zijn die op dit moment goed is voor jouw lichaam. Ik zou vooral bij haar vragen naar de redenen achter het plan voor jou.
  6. Ik heb dit artikel met interesse gelezen. Echter verbaas ik me erover dat je een negatief effect van soja noemt en dan een artikel citeert met n=2. Ook het linkje bij de verstoorde hormoon balans werkt niet. Ik zou eerder kijken naar meta analyses over dit onderwerp voor betrouwbare argumenten en die zijn er in overvloed. Daarnaast is kokosyoghurt natuurlijk heel lekker maar qua voedingswaarde is het precies niks en bevat veel onverzadigde vetten.
    1. Nelly van der Meer - Diëtist & Psycholoog (MSc)
      op 8 september 2021 om 09:48 zegt
      Beste Milou, Bedankt voor je feedback. Dit artikel staat nog op de nominatie voor een update. Daarin zullen we zeker kijken naar meta-analyses over dit onderwerp. Het linkje dat niet werkt is in ieder geval voorlopig verwijderd.
  7. Goedemiddag, ik eet als lunch 500ml(4dgn per week) ongefermeteerde soja yoghurt. Hier doe ik wat muesli doorheen en cornflakes. Ik neem de naturel variant soja yoghurt. Doe ik daar verstandig aan of is dat teveel? Ik heb een zuivel intolerantie dus verdraag geen kwark meer vandaar dat ik over ben gestapt naar soja product. Kan iemand hier een werkbaar antwoord op geven? Ben fanatieke sporter 4dgn per week. Alvast hartelijk dank. Gr , Paul
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 21 juni 2021 om 13:10 zegt
      Hallo Paul, ik zou niet aanraden om 4 dagen per week te lunchen met sojayoghurt. Ook niet met andere yoghurt overigens. Probeer de lunch meer als een maaltijd te zien met lekker veel groentes erin en daarbij mooie eiwitten, zoals vlees, vis, peulvruchten of tempeh bijvoorbeeld. Daar heeft het lichaam veel meer aan.
  8. Ik kamp met hormonale disbalans en acne momenteel. Nooit gedacht dat het misschien aan mijn ongezoette soja yoghurt zou kunnen liggen! Ik eet een bak van 500gr elke dag. Zou dit invloed hebben? En wat zou ik dan kunnen nemen aangezien ik wel van yohurt hou.
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 8 juni 2021 om 11:25 zegt
      Het is een mooi experiment om eens te kijken hoe je je voelt zonder. Kokosyoghurt is bijvoorbeeld een mooi alternatief.
  9. Jeanne de Rooij
    op 26 mei 2021 om 21:56 zegt
    Kan ik van alpro soja yochurt jeuk op mijn hoofdhuid krijgen
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 8 juni 2021 om 11:25 zegt
      Ja dat kan, eigenlijk van alles waar je gevoelig voor bent. Wellicht ben je gevoelig voor soja? Je kunt kokosyoghurt als alternatief nemen bijvoorbeeld.
  10. Mijn zoontje van 5 is allergisch voor melk (koe, geit, paard, maakt niet uit). Sojamelk heeft als enige melkvervanger voldoende eiwitten om gewone melk te vervangen, aldus de kinderarts. Amandelmelk vindt hij niet lekker en is ook heel duur. Hij reageert ook niet heel lekker op brood, dus hij eet elke ochtend een kom havermout met sojamelk. Is dat dus eigenlijk niet goed? En hoe kan ik dat dan vervangen? Binnen het realistische van bepaalde gegevens: Beetje binnen een normaal budget, Ochtendspits, dus geen ingewikkeld gedoe Kind van 5, hij lust wel het veel, maar echt niet alles. Ik ben benieuwd
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 10 mei 2021 om 16:15 zegt
      Af en toe sojamelk is geen probleem, maar ik zou het niet elke dag geven. Misschien zijn kokosmelk en havermelk mooi om mee af te wisselen? Met het ontbijt is het sowieso mooi om af te wisselen en niet elke dag hetzelfde te eten. Misschien is iets met ei een mooie afwisseling, of boekweitcrackers met beleg.
  11. Omdat ik niet tegen zuivel kan ben ik begonnen met elke dag een beker granola met sojamelk. Kan dit kwaad?
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 10 mei 2021 om 16:35 zegt
      Wij raden het niet aan om dit elke dag te nemen. Misschien kun je het afwisselen met kokosmelk, havermelk en amandelmelk?
  12. Ik zou het graag willen afwegen tegen de alternatieven Daarnaast zegt veel of weinig niets over hoeveel: 10 g / dag of 500 g/ dag?
    1. Ik zou soja niet op dagelijkse basis gebruiken maar bijvoorbeeld max eens per week 100 g tempeh of af en toe een of twee eetlepels sojasaus door een gerecht.
  13. Wanneer je niet goed tegen koemelk kan en sojaproducten ook niet de oplossing is of je wilt soja maar mondjesmaat gebruiken, probeer dan eens geitenmelk, geitenyoghurt of geitenkaas. Helaas nog te weinig te vinden in de supermarkt vergeleken met sojaproducten. Het is even wennen, maar bij darmklachten kan dit je misschien helpen. Ik vind geitenproducten altijd nog natuurlijker smaken dan soja, wat ik niet weg krijg… Het is nog moeilijker om aan paardenmelk te komen.
    1. Mooie tip Wilma, en je kunt aan de geitenyoghurt wat eiwitpoeder toevoegen om ‘m steviger en rijker aan eiwitten te maken.
  14. Aanvulling op mijn vorige reactie. Naast eiwitrijke groenten eet natuurlijk ook bonen, volle rijst e.d., maar iedere dag tempeh of linzenburger wordt erg saai. Heeft u tips?
  15. Beste Jasper, ik ga momenteel mijn reuma te lijf met een veganistisch diëet. Het is een hele uitzoekerij je eten zodanig samen te stellen dat je voldoende binnen krijgt van alle benodigde voedingsstoffen. Om aan mijn eiwitten te komen drink/eet ik dagelijks een stuk of drie porties sojamelk/-yoghurt. Daarnaast regelmatig tofu, tempeh en sojaburgers. Heb jij goede tips om de hoeveelheid (ongefermenteerde) soja naar beneden te brengen, zonder dat ik vrijwel alleen nog maar groentes zit te eten? Ik neem sinds kort sowieso aanvullende eiwitten in poedervorm (op rijstbasis), omdat je er met groentes en sojaproducten alleen nog niet zo gemakkelijk komt.
    1. Het is inderdaad een uitdaging om als je veganistisch eet voldoende eiwitten binnen te krijgen, zeker ook als soja afvalt. Een eiwitpoeder is erg belangrijk om dagelijks toe te voegen, verder zijn peulvruchten, spruitjes, doperwten, broccoli, zwarte bonen, quinoa, noten, zaden, pitten, notenpasta, tahin, edelgistvlokken en pinda’s bronnen van eiwitten die je kunt gebruiken.
  16. Hai, in het artikel word gesproken over “ teveel soja” kan afvalproces vertragen. Nu…. wat is teveel? Ik drink ( bijna) iedere dag een cappuccino met barista soja van alpro, ongeveer 50 ml. Is dat dan “ teveel”???
    1. Dat is een minimale hoeveelheid, als je je daar goed bij voelt kan dat een prima keuze zijn. Je zou de sojamelk ook kunnen vervangen door ongezoete amandelmelk of biologische havermelk.
  17. Hoi Jasper, Zou je het artikel willen aanpassen? Soja kan geen kwaad. De meeste mensen krijgen soja indirect binnen via het eten van dieren. Immers wordt 94% van alle sojateelt gebruikt voor veevoer. 6% is voor het maken van vleesvervangers. 80% van de sojaboon is sojameel en wordt ookwel sojaschroot genoemd. Mensen denken dat dit afval is van de boon, maar dat is het niet. Sojaschroot is net als Sojaolie (wat in veel andere voedingsproducten die niet vegan zijn verwerkt) hoofdbestanddeel van de sojaboon. Wanneer er geen sojaolie meer gebruikt zou worden, dan nog zou soja verbouwd worden voor de veeteelt. Dan nog even dit: In soja zit een stof die lijkt op oestrogeen, maar is eigenlijk een fyto-oestrogeen. Deze stof heeft juist een beschermende werking op je gezondheid! De negatieve berichten over soja en bijvoorbeeld borstkanker komen uit het onderzoek van fyto-oestrogenen bij ratten. Bij ratten heeft het een negatieve werking, maar zoals jij weet is de mens geen rat. Dus als je een rat bent kan je beter niet aan een sojaburger knagen, maar als mens kun je er zonder zorgen van genieten. Soja levert hoogwaardige eiwitten. Een fantastische keuze dus!
    1. Hallo Richard, dank voor je bericht. Er wordt in de wetenschap veel gediscussieerd over het gebruik van soja. Ik ga binnenkort opnieuw onderzoek doen en zal eventuele updates verwerken in het artikel.
  18. enkele jaren geleden heb ik heel ernstige borstkanker gehad… toen mocht ik absoluut geen soja eten want dat zou de groei van de reeds extreem snel groeiende tumor nog versnellen… volgens de diëtiste die gespecialiseerd was in borstkanker… dit staat dus volkomen haaks op wat hier wordt beweerd
  19. Ik heb jaren lang kwark gegeten , en heel veel exceem. Ik ben toen getest en met als resultaat…. geen kwark meer eten . Ik ben toen overgestapt op soja yoghurt. Nooit meer last gehad van exceem.
  20. Mariet de Jongh
    op 14 juli 2020 om 03:07 zegt
    Blijkt dat ik overgevoelig ben voor fytinezuur, dat wist ik al, niet wetende dat dat juist in sojamelk, tofu en meer zit. Dat ben ik juist gaan drinken ipv melk. Behoud echter buikklachten. Blij te lezen dat ik er niet goed aan doe sommige producten te drinken/eten. Ook is de gefermenteerde soort beter, geen fytinezuur dus. Dank voor je heldere uitleg. Groeten Mariet. Er valt dus nog veel uit te zoeken.
  21. Simone Walk
    op 29 mei 2020 om 12:07 zegt
    Hoi Jasper, Ik heb gelezen dat een goede melkvervanger voor kefir soyamelk is. Ik heb hashimoto dus ik vroeg mij af of dit voor mij wel een goede vervanger is, of beter een andere plantaardige melk?
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 14 oktober 2020 om 12:14 zegt
      Ik zou dan inderdaad liever voor een plantaardige melk op basis van amandel of kokos gaan.
  22. Hallo Jasper, 20/04/2020 Ik heb last van jeuk ecseem en men heeft mij aangeraden soyamelk in plaats van koemelk te drinken. Gewoonlijk drink ik `savonds een glas melk. Is soyamelk een goede vervanging om de jeuk te verminderen? Verder neem ik weinig melkproducten: `s morgens een kopje yoghurt en bij de lunch een boterham met kwark of kaas.
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 28 april 2020 om 08:37 zegt
      Het kan inderdaad goed zijn om een tijdje geen zuivel te nemen, om te kijken of je dan minder klachten ervaart. Met soja zou ik wel voorzichtig zijn, je kunt het beter vervangen door amandelmelk, kokosmelk, havermelk, amandelyoghurt of kokosyoghurt. Je zou ook een bloedtest kunnen overwegen waarin je duidelijk te zijn krijgt over je inderdaad gevoelig bent voor zuivel of dat er misschien andere dingen zijn waar je op moet letten.
  23. Noud vd Ploeg
    op 15 april 2020 om 15:36 zegt
    Wat zouden we moeten denken van het feit dat ,,De grote vegetarische vleesvervanger” bepaalde nare eigenschappen lijkt te hebben? Veganistisch is beter, dat is zeker. In ieder geval om soms naar terug te gaan. Maar met dit en andere dingen zijn vaak van die omstandigheden te merken die opvallen en niet nodig zijn. Er kon een andere plant gekozen worden als soja die geschikter is in dit geval. Maar het doet zich meer voor onder vreemde omstandigheden. Feitelijk is het een gevaar… Omdat het kan storen met bepaalde waarheden over gezondheid vind ik het een punt van realisatie.
  24. Hoi, vraagje Alpro heeft net een soja kwark uit op de markt gebracht. Is dit, dan wel soortgelijke producten, gefermenteerde soja of niet? Ik lees namelijk op de verpakking dat gebruikt wordt gemaakt van yoghurtculturen.
    1. Vaak zijn aan dit soort sojaproducten erg veel toevoegingen gedaan. Lees altijd goed het etiket en bepaal vanuit daar of je het wilt eten of niet.
  25. Ik heb fibromyalgie en moet dus verminderen of beter vermijden van koemelk en gluten want dan word het erger zodoende dat ik overgestapt ben op soja producten weliswaar wel de ongezoete
    1. De voorkeur krijgt om sojaproducten zoals sojamelk of sojayoghurt te vervangen door ongezoete amandelmelk, havermelk, amandelyoghurt of kokosyoghurt.
  26. Annemieke Kirch
    op 19 februari 2020 om 20:36 zegt
    Jasper, mijn dochter heeft Crohn en heeft besloten veganistich te gaan eten. In de hoop dat ze zich beter gaat voelen. Nu lees ik veel verschillende verhalen over de gevaren van soja producten bij darmontstekingen. Ze eet regelmatig tempeh en tofu en in mindere mate sojayoghurt. Bedankt
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 20 februari 2020 om 09:04 zegt
      Mooi om te onderzoeken wat dat voor haar gaat doen. Ze kan inderdaad beter opletten met te veel soja producten. Tempeh is prima om te eten. Zuivel op basis van amandel en kokos zijn mooie alternatieven.
  27. Jacqueline
    op 23 januari 2020 om 12:37 zegt
    Wauw.. Dit artikel heeft me echt in de war gebracht.. Wij zijn sinds een paar maandjes veel meer vegetarische vleesvervangers aan het eten omdat we o.a dachten dat het gezonder was en om af te vallen. Zo maakt mijn vriend van zakjes gehakte sojabonen zélf vegetarisch “gehakt”. Het is alleen geen NL product dus het is mij niet duidelijk of dit nou gefermenteerde soja is of niet? We hebben namelijk wel sinds een paar maanden “toevallig” erg last van onze darmen maar ik ook van mn onderbuik.. En nu lees ik dingen over verhoging van hormonen en verstoorde menstruatiecyclus.. En daarnaast hebben we ook last van vermoeidheid, futloosheid etc wat je ook allemaal beschrijft! Zou dat dus door deze soja kunnen komen? Ook eten we vaker vega burgers, falafel, kipstukjes etc… Is dit nou oke of niet? Hoop dat je me wilt helpen. Alvast bedankt.
    1. Nicky Leidelmeijer
      op 11 februari 2020 om 11:52 zegt
      Gehakte sojabonen zijn meestal niet gefermenteerd. Als dit wel zo is dan zou dat op de verpakking moeten staan. Je zou even wat minder producten kunnen eten op basis van soja en kijken of de klachten die je noemt minder worden. Het klinkt inderdaad alsof je veel soja binnen krijgt en dat is niet aan te raden.
  28. Ans Hovestad
    op 6 augustus 2019 om 19:16 zegt
    Ik ben meer geinterresseeerd in sojameel om mee te bakken e.d.
  29. Eileen
    op 7 juli 2019 om 10:44 zegt
    Zie hier een samenvating uit diverse wetenschappelijke onderzoeken: https://nutritionfacts.org/topics/soy/
    1. Dank je wel Eileen, ik ga ze zeker eens bekijken.
  30. Beetje misleidend dit artikel. Ten eerste staat er dat er bij het koken van soja, dr structuur van het eiwit verandert en daardoor de voedingswaarde van het eiwit verminderd wordt. Dat de structuur verandert, dat klopt. Dat zijn nameijk de secundaire-en tertiaire structuur van het eiwit. De primaire structuur van het eiwit blijft echter hetzelfde. Dat is de aminozuurvolgorde, die voor ons alleen belangrijk is. Hetzelfde gebeurt met het bakken van een ei: de ruimtelijke structuur van de eiwitten veranderen maar de primaire structuur (de aminozuren) blijven hetzelfde. Ten tweede lees ik dat er staat dat het regenwoud kaal wordt gekapt voor de productie van soja. Dat is waar, maar nu vermeldt u niet dat meer dan 90% van het geproduceerde soja wordt verbouwd voor veeteelt. Een biefstuk doet dus veel meer kwaad aan het regenwoud dan een sojaburger.
    1. Jasper Alblas (MSc) - Afslank- en voedingscoach
      op 9 januari 2019 om 12:02 zegt
      Hallo Luc, bedankt voor je reactie. Je hebt op alle twee de punten helemaal gelijk. Ik heb het in het artikel aangepast.
  31. Voor mij alleen nog tempeh van de natuurwinkel. Ik stop met vegetarische slager producten.
  32. hoi Jasper, de vegetarische slager werkt met soja en lupine. Wat vind jij van lupine?
    1. Wanneer het product welk lupine bevat bestaat uit natuurlijke ingrediënten en geen ongezonde toevoegingen bevat, kan het gebruik van lupine zo af en toe geen kwaad.
  33. Marjory
    op 13 juli 2018 om 10:56 zegt
    Hallo. Ik eet iedere dag soja yoghurt omdat ik niet tegen zuivel kan, en amandelmelk is ook geen optie. Wat kan ik dan eten als zuivel vervanging?
    1. Marleen
      op 13 juli 2018 om 14:10 zegt
      Je kan gebruik maken van kokosyoghurt en kokosmelk.
  34. Yoghurt en dus ook sojayoghurt is volgens mij gefermenteerd. Ik mis het bij alle lijstjes over sojaproducten die wel/niet goed zijn. Wat is jullie mening. Zoals eerder gezegd:soja voor menselijke consumptie is bijna altijd in Europaverbouwd en niet genetisch gemanipuleerd. Dit in tegenstelling tot soja voor veevoer. Dit krijg je dus binnen als je (niet grasgevoerd) vlees eet.
    1. Marleen
      op 13 juli 2018 om 14:14 zegt
      Sojayoghurt behoort tot de ongefermenteerde sojaproducten. Deze raden wij dus liever niet aan.
  35. Marja ton
    op 2 juli 2018 om 11:35 zegt
    Dit kwam ik tegen in een boek van Brian Peskin: “Het verzwegen verhaal over kanker” Ontdekkingen van nobelprijswinnaar Otto Warburg-arts 1893-1970 *Soja- en Canola olie wordt afgeraden en ook alle andere soja producten worden niet aanbevolen, omdat geen van beide oliën/producten ooit voor menselijke consumptie is bedoeld. Veel voedingsmiddelen zoals dressings voor salade bevatten deze oliën Canola (CANedian Oil Low Acid) is een koolzaad plant en moet genetische gemanipuleerd worden en wordt dus ongezond geacht en soja zou helemaal moeten verdwijnen uit onze voeding Soja veroorzaakt struma, – vergroting van de schildklier. Uit de vele onderzoeken is gebleken dat soja heel slecht voor de mensen is. De verschrikkelijk waarheid van soja was al bekend in 1944. Bijna 100 medische en wetenschappelijke art. zeiden allemaal hetzelfde – eet niet te veel soja want het is schadelijk voor mensen en kan in werkelijkheid het risico op het krijgen van kanker verhogen. In 1966 hebben onderzoekers ontdekt dat vrouwen die uit soja geïsoleerde eiwitten aten, toegenomen hyperplasie (abnormale vermeerdering van weefsel door toename van het aantal cellen) hadden, een aandoening die vaak tot baarmoederkanker leidt. Een jaar later werd in een ander onderzoek ontdekt dat genisteïne in de voeding (wordt in soja gevonden) de cellen in de borst van de vrouw negatief beïnvloed. De voedingsindustrie schreeuwt de kankerwerende eigenschappen van soja van de daken. Hoewel het mogelijk is dat de aglyconen in gefermenteerde sojaproducten een kankerwerende eigenschap bezitten, is het onmogelijk dat een ongefermenteerd sojaproduct, zoals tofu of sojamelk, deze kankerwerende eigenschap bezit. De fermentatie maakt de aglyconen effectief. Het uiteindelijke resultaat? Geen kankerwerende eigenschappen in een ongefermenteerd sojaproduct. Soja verzwakt je immuunsysteem, geeft spijsverteringsproblemen, hartaandoeningen en kanker. Soja heeft nooit de GRAS (Generally Recognized As Safe) status gekregen. Ze dienen beiden als veevoeder of voor industriële doeleinde, Soja had wel goedkeuring voor het gebruik als bindmiddel in kartonnen dozen. Soja is een goed middel voor biobrandstof. Japanners consumeren meer soja dan Amerikanen en er komt meer kanker voor in Japan dan in Amerika. De wetenschap weet hier van af, maar de industrie probeert dit te onderdrukken.
  36. Natasja
    op 25 juni 2018 om 12:40 zegt
    Hi Jasper Hoe zit het met de soja die in proteïne shakes zit? Is het wel aan te raden deze shake elke dag te drinken dan? Ik heb er nu eentje gevonden die geen rommel verder bevat, zoals toegevoegde suikers etc, maar in deze shake zit dus wel soja … Alvast bedankt!
    1. Marleen
      op 26 juni 2018 om 09:28 zegt
      Hallo Natasja, Wij raden het gebruik van soja liever niet aan zoals je kan lezen in het artikel de waarheid over soja. Eventueel kan je het voor jezelf een aantal weken uitproberen. Hoe voel je jezelf bij het gebruik van dit product? Ieder lichaam reageert anders, dus probeer het 4 weken wel en 4 weken niet dan kan je voor jezelf uitzoeken of je verschil merkt.
  37. Goedemiddag Jasper, mijn ontbijt bestaat uit: biologische halfvolle yogurt, 10 amandelen, 10 hazelnoten, 6 walnoten, een halve theelepel kurkuma, een flinke snuf zwarte peper, een flinke eetlepel biologische Muesli en Havermout van de Jumbo en een scheutje Walnootolie. Ik las dat je ontbijtgranen afraadt. Is dit ontbijt gezond te noemen of wordt het beter als ik de ontbijtgranen weglaat. Ik heb geen echt overgewicht maar wel een beetje buikvet. (174 cm. en 74,2 kg.) Zou je zo vriendelijk willen zijn en hier eens je mening over geven? Met vriendelijke groet, Anne. (65 jaar).
    1. Marleen
      op 8 mei 2018 om 13:53 zegt
      Hallo Anne, Met betrekking tot de ontbijtgranen is het belangrijk om te kijken op de ingrediëntenlijst welke ingrediënten en toevoegingen er in zitten. In veel muesli producten zitten namelijk toegevoegde suikers en gluten. Dit raden wij liever niet aan, omdat dit het afslankproces niet bevorderd.
  38. Hi Jasper, Een vraagje. Ik ben in een korte tijd veel aangekomen. Toen ik ging na denken is het begonnen sinds ik soja yoghurt ging eten. Kan dit eem reden zijn? En als ik hier mee stop komt alles dan weer goed?
    1. Hallo Yentl, Als je in een korte tijd veel aankomt kan dit aan verschillende factoren liggen. Ik raad aan om je bloedwaarden en schildklier te laten testen bij de dokter. Het kan namelijk ook te maken hebben met een vertraagde schildklier. Soja kan de werking van de schildklier beïnvloeden.
  39. Hoi Jasper Omdat ik mijn zoon als baby geen koemelk wilde geven heb ik hem naast borstvoeding sojaflesvoeding gegeven. Achteraf dus misschien niet zo goed. Hij is nu 25. Zou hij daar nu alsnog nadelige gevolgen van kunnen ondervinden?
  40. Marleen
    op 5 april 2017 om 12:51 zegt
    Het klopt niet dat veel sojaproducten van genetisch gemanipuleerde soja zijn gemaakt. Deze GMO’s worden namelijk vooral verbouwd om als veevoer te dienen. Je krijgt het dus indirect binnen als je niet-biologisch vlees of niet-biologische zuivel eet. Vleesvervangers e.d. worden bijna altijd gemaakt van duurzaam geteelde, Europese soja (of andere gewassen zoals lupine).
  41. Anita vogelaere
    op 20 november 2016 om 14:54 zegt
    Hi Jasper,is het zo wanneer je je boodschappenlijst download vasthangt aan een abonnement?of is het gratis.ik ben veganist en consumeer veel producten waar soya in zit,ik ben op korte tijd enkele kilo’s verdikt en ik krijg ze er niet af,ik heb mijn bloed laten checken en mijn fyto en oestrogeen gehalte staat hoog,zou dat door de soya komen?staat er in je boodschappenlijst producten die veganisten kunnen eten als vervanging van soya?alvast bedankt!
    1. Hallo Anita, soja kan zeker invloed hebben op je fyto- en oestrogeen gehalte. De boodschappenlijst downloaden is vrijblijvend en kost niets. Doe er dus vooral je voordeel ermee op. Groet Jasper
  42. Dankjewel Jasper….ik denk dat t zo moet lukken ik ben ook een beetje een halfbakken vegetariër….eet nl wel vis dan ben je geloof ik een pescotarier? Ik ga weer werken aan een slanke(re) taille gelukkig vind ik bijna alles wat groen en fris is lekker. Nini
  43. Eigen moet ei zijn Sorry! Nini
    1. Ei is ook prima om te gebruiken als vleesvervanger.
  44. Tot voor kort at ik ..als vegetariër af en toe vegaburgers….ook deze zitten vaak vol met soja…dus is quorn nu een goede vervanger bijvoorbeeld …dat bevat moproteinen uit schimmelculturen of paddestoelachtigen. Of zal ik t toch maar bij eigen en af en toe geitenkaas of hüttenkäse houden? Graag je advies Nini
    1. Vaak zit aan quorn van alles toegevoegd, bekijk daarom altijd het etiket voordat je het koopt. Tempe is een goede vleesvervanger die je regelmatig kunt eten. Eet daarnaast af en toe kaas, peulvruchten, noten, zaden en pitten om vlees te vervangen.
  45. Marretje
    op 13 juli 2016 om 22:31 zegt
    Pas geleden was ik met Herbalife shakes begonnen om af te vallen. Dit poeder is gemaakt van soja. Na een week was ik extreem moe. Omdat ik een traag werkende schildklier heb ben ik eens gaan onderzoeken wat wel en niet goed voor mij is om te eten. En wat blijkt, bij een traag werkende schildklier is het beter om soja produkten te vermijden. Ben meteen gestopt en heb gelukkig in mijn zoektocht jou webpagina gevonden met alle goede adviezen en tips Inmiddels ben ik al 10 kilo kwijt!
    1. Wat fijn dat de tips en adviezen je geholpen hebben. Geweldig resultaat ook. Ga zo door met gezond eten!
  46. Ik ben momenteel aan het herstellen van een eetstoornis (ondervoed). Ik gebruik iedere ochtend plantaardige soja proteïnepoeder door mijn griekse yoghurt. Het is de Nutrilite all plant protein van Amway. Is dit nu per definitie slecht voor me? Zeker wat het herstel van de homonale cyclus bevat. Ik hoop dat je antwoord hebt op mijn vraag, want je snapt waarschijnlijk wel dat ik heel erg aan het zoeken ben wat er dan uiteindelijk wél nog goed is en zie soms door de bomen het bos niet meer. En zoniet; heb je dan misschien een goed alternatief voor me? Alvast bedankt!
    1. Hallo Rianne, gebruik liever een 100% plantaardige eiwitpoeder op basis van bijvoorbeeld hennep. Holland en Barrett heeft een goede, of anders Sunwarrior. Veel sterkte met je herstel. Groet Jasper
  47. Marion
    op 24 mei 2016 om 20:04 zegt
    Hi Jasper, ik eet graag yoghurt als ontbijt en dacht dat de lactose in zuivel ook niet altijd even goed voor je was. Daarom ben ik sojayogurt gaan eten van Alpro, maar nu lees ik dat dat ook niet zo goed is. Ik weet dat kokosyoghurt een vervanging kan zijn, maar hier houd ik niet superveel van, dus wat is nu de beste optie eigenlijk? En is lactose wel zo slecht?
    1. Kies liever Griekse yoghurt of kwark, dat is wel zuivel maar de beste vorm van zuivel. Het is gefermenteerd en dat is goed voor je darmflora en licht verteerbaar. Test hoe jij je voelt na het eten ervan, als je geen last hebt van je buik, darmen of huidproblemen hebt dan kun jij waarschijnlijk prima tegen lactose. Je kunt het dan zo’n 3 a 4 keer per week eten.
  48. Hallo, Aangezien ik niet goed tegen koemelkproducten kan en ook de dierlijke eiwitten een beetje uit de weg ga… Het wordt er niet makkelijker op, maar toch bedankt voor de info!
    1. Probeer eens ongezoete amandelmelk, of bijvoorbeeld kokosyoghurt Alie, dat zijn goede alternatieven.
  49. adriana
    op 2 mei 2016 om 14:08 zegt
    Beste Jasper, ik eet zo weinig mogelijk soja,uit een soort natuurlijk aanvoelen. Echter, ik heb wel een vraag: de aziatische volken eten al eeuwen soja, ze worden oud, blijven soepel en de vrouwen hebben geen tot weinig last vd overgang. Hoe kun je dit verklaren?
    1. Soja is veranderd. Tegenwoordig is de meeste Westerse soja genetisch gemanipuleerd. Het is niet dezelfde soja als de Aziaten eten en vroeger aten. Zij eten het meestal in gefermenteerde vorm en maar in kleine hoeveelheden per dag.
  50. Hoi, Ik ben net vegetariër geworden en gebruik veel sojaproducten als vleesvervanger. Nu lees ik hier dat soja helemaal niet goed is… Weet u misschien wat dan wel goede vleesvervangers zijn? Groetjes
    1. Hallo Marit, pas op met het gebruik van Soja. Tempeh van goede kwaliteit kun je prima af en toe als vleesvervanger gebruiken. Je kunt zelf falafel maken van kikkererwten. Ook andere peulvruchten, ei en noten zijn goede vleesvervangers. Groet Jasper
  51. Hoi Ik eet veel soja yoghurt wat is dan beter soja of kwark
    1. Hallo Moba, zoals je in het artikel kan lezen raad ik je af soja producten zoals soja yoghurt te eten. Als je niet lactose intolerant bent kun je beter af en toe kwark eten.
  52. Danique
    op 1 maart 2016 om 18:30 zegt
    Hallo Jasper, Ik mag geen melkproducten eten of drinken in verband met lactose intolerantie. Als vervanging voor het feit dat ik niks, maar dan ook niks, met melk mag eten, gebruik ik soyaproducten. Nu lees ik hier dat het blijkbaar hartstikke slecht is voor mijn gezondheid. Ik weet alleen niet wat ik dan verder moet doen om nog wat zuivel binnen te krijgen, omdat ik dan helemaal niks meer mag eten. Zou je mij hier wat meer informatie over kunnen geven? Groetjes, Danique
    1. Hallo Danique, het is niet erg om geen zuivel binnen te krijgen. Je hoeft je dus geen zorgen te maken om vervanging te vinden.
  53. Wat mag je eigenlijk nog eten, internetstaat vol “betrouwbare info” ik vervang room door sojaroom om minder vet te gebruiken… weer niet goed grtz P
    1. Ik heb een boodschappenlijst samengesteld waarop precies staat wat je wel en beter niet kunt eten. Sojaproducten zijn niet altijd en goede keuze. Hier lees je er meer over.
  54. Hannitscko
    op 2 december 2015 om 12:36 zegt
    Ik gebruik gehydrolyseerde collageen tabletten van de Tuinen. van Holland & Barrett. Zijn dat de goede? Er staat niet bij op welke basis ze zijn.
    1. Wat is de reden dat je deze tabletten gebruikt?
  55. Hoi ik had een vraag kan ik 20 kilo afvallen in 4 a 5 maanden? Ik heb veel overgewicht en ik wil daar van af Ik dacht 5 kg per maand afvallen dat lijkt mij redelijk Ik fiets 1 uur per dag vor school En ik ga 3x per week naar de fitness Mvg Sharon
    1. 5 kilo per maand, lukt misschien de eerste maand, maar daarna niet meer, voordeel van Jaspers boodschappenlijst is, dat je het je hele leven kan volhouden, dus je hebt de tijd en…..het komt er niet meer aan, zoals bij de meeste diëten. Ik ben heel m’n leven dik geweest (57) dus ik spreek uit ervaring, succes !!!
    2. Hoi Sharon, hoeveel en hoe snel je afvalt is van verschillende factoren afhankelijk. Onder andere het aantal kilo overgewicht dat je hebt, hoeveel stress je hebt, hoeveel je slaapt per nacht, medicijngebruik, de overgang en roken spelen in dit proces een grote rol. Met je beweging zit het zo te horen helemaal goed. Ga vandaag nog van start, en eet enkel nog voedingsmiddelen die op mijn boodschappenlijst te vinden zijn, dan zal je vanzelf ervaren hoe snel het afvallen bij jou zal gaan. Het is in ieder geval een mooie uitdaging. Succes, ga ervoor en hou me op de hoogte!
  56. 1 keer per dag bedoel ik
  57. Mijn oudste zoon (nu 22) kreeg als baby sojababyvoeding omdat hij niet goed reageerde op voeding gebaseerd op koemelk. Daarbij moet ik misschien nog wel even vermelden dat hij voornamelijk borstvoeding kreeg. En 1x, toen hij iets ouder werd wat vaker sojamelk. Het is een gezonde knul. Zijn er nog nadelige gevolgen te verwachten van het sojagebruik in het begin van zijn leven?
    1. Hallo Ellen, daar ga ik niet van uit. Vooral belangrijk is dat hij nu gezond is en gezond eet! Groet Jasper
  58. Lienepien
    op 3 augustus 2015 om 21:48 zegt
    De problemen met het regenwoud worden niet veroorzaakt door humane soja consumptie maar door de overmatige vleesconsumptie in de wereld. Soja wordt op grote schaal verbouwd om al het vee in de wereld te voeden. Als iedereen vegetariër zou worden (of flexetariër) en dan af en toe soja zou eten zou moeder aarde van veel problemen verlost zijn 😉
  59. Ik eet 1 keer per week tofu en heel soms een vegetarische vleesvervanger gebaseerd op soja. De nadelen wist ik al maar met mate vind ik het een gezonde keuze.
  60. Hey, Al deze tips zijn heel nuttig! Dankje daarvoor. Toch ook een tipje van mij voor jou, Jasper. Al de dt-fouten zorgen ervoor dat wat je zegt en schrijft minder waardevol overkomt. Ook in de handige info bij de boodschappenlijst staan er, jammer genoeg. Indien deze weg zijn, is de site helemaal top!
  61. Graag wou ik weten ik doe dat programma met herbylife en moet de schake met Soya melk gebruiken hoe kan ik dat vervangen met wat gewone melk mag ni
    1. Amandelen, cocosmelk, etc…niet van alpro, die zijn allemaal gezoet, kijk eens bij de biologische winkel.
    2. Hallo Denise, je kunt ongezoete amandelmelk gebruiken. De voorkeur krijgt zelfgemaakte amandelmelk!
  62. Moeilijk om te aanvaarden dat je in de menopauze zit. Sinds een maand neem ik het voedingssupplementen isoflavonen. Is dit nu goed of is de kans op borstkanker groter?
    1. Daar is nog veel discussie over. Pas er in ieder geval mee op en gebruik zeker niet meer dan 50 mg per dag. Lees dit artikel voor tips om de overgang gemakkelijker door te komen!
  63. Hoe zit het met eiwitpoeder gebaseerd op Soja? Nadat mijn favoriete product uit de handel werd genomen ben ik overgestapt op eiwitpoeder met een soja-basi maar bij het lezen van dit artikel krijg ik mijn twijfels of dat wel zo goed is. Gebruik het eigenlijk alleen door mijn havermout-smoothie ontbijt.
    1. Je kunt beter een eiwitpoeder gebruiken op basis van hennep. Deze is verkrijgbaar bij bijvoorbeeld de tuinen, volledig plantaardig en vrij van gluten, melk, lactose, whey, soja, suiker, GMO, hexane, pesticiden, toevoegingen en conserveringsmiddelen.
  64. Hoi Jasper, Ik gebruik al tijden ongezoete sojamelk, wat de blijkbaar niet zo goed is. Heb jij een goed alternatief hiervoor? het liefst iets zonder suikers of lactose.
    1. Kies voor ongezoete amandelmelk, maak het bij voorkeur zelf.
  65. Stephanie
    op 2 augustus 2015 om 10:47 zegt
    Ik eet sojayoghurt omdat ik een lactoseintollerantie heb, gelukkig zijn er alternatieven maar mijn dochter heeft een koemelallergie en is gek op yoghurt. De soja dan. Wat moet ik haar geven? Geitenyoghurt heb ik al geprobeerd maar dat lust ze echt niet en dat begrijp ik ook. Ik ben benieuwd of je een alternatief hebt. Stephanie
    1. Je zou haar kokosyoghurt of haveryoghurt kunnen geven. Dit is echter niet in elke reform zaak verkrijgbaar en vaak aan de prijzige kant.
  66. Beste Jasper, Met veel plezier lees ik de artikelen op jou site. Graag zou ik mij meer willen verdiepen in artikelen dat jij publiceert, helaas is niet in alle gevallen een bronvermelding aanwezig om feiten te verviëren.
    1. Hallo Ricardo, Ik kreeg dezelfde vraag op de Facebook pagina. Hier mijn antwoord: ik heb een behoorlijke berg studies en websites doorgespit (bijna allemaal in het engels). Ik weet ze niet allemaal precies meer, maar ik heb de tijd genomen om de belangrijkste voor je op te zoeken, ze zijn wel allemaal in het engels (voor sommige moet je betalen of heb je een abonnement nodig): nutritiondata.self.com/facts/legumes-and-legume-products/4376/2 ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1868922 ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7596371 mercola.com/article/soy/avoid_soy.htm ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15238592 circ.ahajournals.org/content /111/4/465.short ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2071797 cebp.aacrjournals.org/content /12/7/665.short ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17413093 nature.com/bjc/journal /v98/n1/full/6604145a.html ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12949380 ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16418439?dopt=Abstract ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19838933 ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles /PMC3135991/ ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16965913 jnci.oxfordjournals.org/content /98/7/459.short ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17290160 ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21958941 amazon.co.uk/Whole-Soy-Story-Americas-Favorite/dp/0967089751/ ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11431339 ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11694625 cebp.aacrjournals.org/content /5/10/785.short ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11216491 jnci.oxfordjournals.org/content /95/12/906.short ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11522120?dopt=Abstract ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18223379 onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2672.1985.tb01709.x/abstract
  67. Ik heb het nog nooit gebruikt omdat het mij nooit aansprak, en na het lezen van dit artikel al helemaal niet, voor zover dit op waarheid is berust.
  68. Ik blijf zeker soja gebruiken. Drink nu iedere dag 2 koffie met sojamelk. En eet 1x per week tofu. Bij roerbakken gebruik ik soja olie met kokos vet. En zo nu en dan sojabonen. Ik voel me gewoon goed sinds ik koolhydraat arm eet(50 gr pd) en ben 12 kilo afgevallen. Dit dieet is voor mij levens lang.
  69. De chinezen eten al eeuwen soja en zijn volgens mij een van de gezondste volkeren op aarde. Slank en soepel en worden over het algemeen vrij oud. Zag in de jaren 80 in chinezen veel bejaarden in puike gezondheid. Ook een veel geopperde theorie dat soya slecht voor de vruchtbaarheid zou zijn, worden door de chinezen teniet gedaan.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Lees ook eens

Top artikel

Als Joke het kan, kan jij het ook!

Joke is gezond gaan eten en afgevallen door middel van de koolhydraatarme methode. Ze gaat zeker door met deze gezonde leefstijl. Lees hier haar verhaal.

Top artikel

Keto dieet: uitleg en schema voor beginners

Keto dieet: waar is het goed voor en waar moet je op letten? Inclusief overzichten wat je wel en niet mag eten en een voorbeeld weekschema.

Bekijk alle artikelen